Szlifowanie okien

Odczucie wolniejszej pracy systemu wcale nie musi być złudzeniem. System Windows, zainstalowany nawet na stosunkowo nowoczesnym komputerze, może działać z szybkością poniżej oczekiwań, zwłaszcza jeżeli zaniedbałeś jego okresową konserwację. Jednak wystarczy kilka prostych działań, aby przywrócić systemowi operacyjnemu i działającym w nim programom właściwą sprawność.

Proponowane przez nas działania optymalizacyjne nie będą jednak kolejnym powtórzeniem komputerowych porządków, które przecież wielokrotnie już były na naszych łamach poruszane. Czas nie stoi w miejscu, technologia także i sprzęt w domowych komputerach również ewoluuje. To wymaga zastosowania nieco odmiennych środków. Typowe metody optymalizacji, takie jak choćby czyszczenie rejestru, defragmentacja całego dysku czy zwalnianie pamięci, nie zawsze są skuteczne, a niekiedy wywołują wręcz odwrotny skutek.

Jeżeli chcesz mieć szybciej startujący system operacyjny, nie uciekniesz od uporządkowania aplikacji. Niektóre programy instalują się w taki sposób, by ich składniki uruchamiały się automatycznie już w trakcie startu systemu Windows. W takich przypadkach deinstalacja zbędnych programów może przynieść pewien wzrost wydajności. Warto dodać, że odinstalowanie aplikacji, która nie dodaje swoich składników do puli elementów ładowanych podczas startu systemu, nie przyniesie żadnych korzyści, jeżeli chodzi o czas uruchamiania Windows. Dlatego, zanim zaczniesz deinstalować programy, w pierwszej kolejności sprawdź, co jest ładowane razem z systemem podczas uruchamiania.

Uruchom system. Następnie wciśnij skrót klawiszowy [Windows]+[R]. W oknie, które się pojawi, w polu Otwórz wpisz polecenie msconfig i kliknij OK.

Zobaczysz okno: Narzędzie konfiguracji systemu. Domyślnie jest w nim uaktywniona zakładka Ogólne, pod którą w sekcji Wybór uruchamiania jest zaznaczona opcja Uruchamianie normalne. Nie zmieniaj na razie żadnych ustawień, tylko kliknij zakładkę Uruchamianie.

Pod zakładką Uruchamianie wyświetla się lista wszystkich składników aplikacji, które są ładowane do pamięci podczas startu systemu Windows.

Po prawej stronie każdego wiersza widocznego na liście znajduje się pole wyboru. Domyślnie wszystkie elementy na liście są zaznaczone, co oznacza, że wszystkie wymienione składniki są ustawione do automatycznego uruchamiania razem z Windows.

Aby wyłączyć dany składnik z puli elementów uruchamianych razem z systemem, wystarczy odznaczyć pole wyboru właściwe dla danego programu. Pamiętaj jednak, że jest to rozwiązanie tymczasowe, gdyż w momencie odznaczenia choćby jednego elementu Windows przejdzie w tryb uruchamiania selektywnego i po każdym uruchomieniu systemu będzie się pojawiał na ekranie komunikat oraz będzie się samoczynnie uruchamiało Narzędzie konfiguracji systemu.

Można tego uniknąć, zaznaczając pole Nie pokazuj tego komunikatu .... Pamiętaj jednak, że jeżeli dana aplikacja, której uruchamianie wyłączyłeś z puli automatycznie startujących programów, nie jest ci potrzebna, najlepszym rozwiązaniem będzie jej odinstalowanie.

Windows XP wyposażono w funkcję optymalizującą odczyt danych podczas uruchamiania systemu i ładowania do pamięci uruchamianych przez użytkownika aplikacji. Funkcja ta nosi nazwę prefetching. W uproszczeniu jej działanie polega na tym, że system tworzy w folderze \Windows\Prefetch pliki tymczasowe z rozszerzeniem .pf, które są czymś w rodzaju „spisu treści” danych ładowanych podczas uruchamiania się systemu oraz podczas uruchamiania aplikacji. Faktem jest, że prefetching zajmuje pamięć komputera, a pliki .pf pochłaniają przestrzeń dyskową. Jednak przy dzisiejszych pojemnościach dysków znacznie przekraczających 100 GB i pojemnościach pamięci RAM powyżej 512 MB obciążenie systemu funkcją prefetch jest znacznie mniejsze niż zysk wydajnościowy wynikający z szybszego ładowania się systemu i aplikacji.

W folderze \Windows\Prefetch, oprócz wspomnianych plików .pf, znajduje się jeszcze plik layout.ini. Zawiera on informacje o ułożeniu i kolejności ładowania plików podczas uruchamiania Windows i zainstalowanych w systemie aplikacji. Plik ten przy domyślnej konfiguracji Windows jest odświeżany co 3 dni. Jednak w sytuacji, gdy zmieniłeś znacząco zestaw aplikacji, usunąłeś bądź dodałeś konta użytkowników czy w inny sposób zmodyfikowałeś ustawienia, możesz natychmiast wywołać jego odbudowę, co spowoduje nieznaczną poprawę jego wydajności.

Uwaga! Częste odbudowywanie ułożenia plików ładowanych podczas startu systemu, czyli wymuszenie tworzenia nowego layout.ini podczas każdego startu Windows, jest pozbawione sensu i tylko wydłuży czas uruchamiania. Dalej przedstawiamy także poradę dotyczącą wyczyszczenia folderu \Windows\Prefetch. Pamiętaj jednak, że działanie to może przynieść zysk wydajności jedynie wtedy, gdy system jest już używany bardzo długo (co najmniej rok) i działanie takie nigdy nie było przeprowadzane. W takich wypadkach jest możliwe, że we wspomnianym folderze pojawią się nieważne wpisy bądź uszkodzone pliki .pf – tylko wtedy czyszczenie tego folderu ma sens. Absolutnie nie wykonuj tych działań regularnie, gdyż wpłynie to ujemnie na kondycję twojego systemu.

Potrzebujesz odpowiedniego narzędzia. Program Windows XP Prefetch Clean and Control 1.20 znajdziesz na naszym krążku. Kliknij dwukrotnie ikonę windows-xp-prefetch-clean.

Jeżeli pojawi się okno: Otwórz plik - ostrzeżenie o zabezpieczeniach, kliknij Uruchom. Podczas pierwszego uruchomienia programu zobaczysz jeszcze okno komunikatu informującego, że bieżące ustawienia nie są odczytywane. Kliknij OK.

W oknie głównym programu Windows XP Prefetch Clean And Control kliknij Clean Prefetch Folder Now. Po chwili zobaczysz okno komunikatu informujące o wyczyszczeniu folderu Prefetch. Kliknij przycisk OK.

Powrócisz do okna głównego aplikacji. W sekcji Control Prefetch Settings zaznacz opcję Monitor Application and Boot File Launch – jest to domyślne (i optymalne) ustawienie systemu Windows. Kliknij przycisk Set Prefetch Parameters.

Pojawi się okno komunikatu informujące o ustawieniu prefetchingu. Kliknij OK, zamknij program, a następnie ponownie uruchom system Windows.

Ponowny restart może trwać nawet dłużej niż przed czyszczeniem folderu Prefetch – wynika to z tego, że system odbudowuje wszystkie informacje dotyczące optymalnego ułożenia plików startowych systemu i aplikacji. Ważne! Po uruchomieniu systemu uruchom także aplikacje, z których najczęściej korzystasz. Kolejne uruchomienia systemu będą już szybsze.

Jeszcze raz przypominamy: na „zaśmieconym” komputerze, od dawna nie optymalizowanym, wystarczy raz wykonać powyższe działania. Regularne czyszczenie folderu Prefetch to zła praktyka, skutkująca obniżeniem wydajności systemu Windows.

Kolejnym trikiem, który może (choć nie musi) korzystnie wpłynąć na szybkość uruchamiania systemu i ładowania aplikacji, jest odświeżenie listy ładowanych danych umieszczonej w pliku layout.ini. Z menu Start wybierz Uruchom.

W oknie Uruchamianie, w polu Otwórz wpisz następujące polecenie: rundll32.exe advapi32.dll,ProcessIdleTasks i kliknij OK.

System rozpocznie w tle odbudowę pliku layout.ini. Pamiętaj, że nie ma sensu regularne wykonywanie takiej odbudowy. Zysk wydajności możesz osiągnąć jedynie po dłuższym czasie nieprzeprowadzania żadnych działań optymalizacyjnych. W przeciwnym razie tylko spowolnisz pracę Windows.

Zdajemy sobie sprawę, że nie tylko na łamach PC Formatu znajdziesz porady dotyczące optymalizacji Windows. Chcemy jednak przestrzec przed niektórymi „poprawkami”, które w istocie nic nie dają lub wręcz szkodzą wydajności systemu.

• Regularne czyszczenie folderu \prefetch Jak zostało wyjaśnione w głównej części artykułu, folder ten służy właśnie optymalnemu wczytywaniu plików, które są ładowane podczas uruchamiania systemu oraz uruchamiania najczęściej wykorzystywanych aplikacji. Regularne czyszczenie tego folderu zaszkodzi wydajności, gdyż Windows za każdym razem będzie pracowicie odbudowywał jego zawartość.
• Codzienna defragmentacja całego dysku Przy dzisiejszych pojemnościach dysków to strata czasu. Ponadto system plików NTFS, z którego domyślnie korzysta Windows XP, znacznie lepiej sobie radzi z optymalnym rozmieszczeniem danych na dysku. Defragmentację, owszem, warto przeprowadzać, ale nie częściej niż raz na kilka nawet miesięcy.
• Zwalnianie pamięci Istnieje grupa programów, tzw. optymalizerów pamięci, których zadaniem jest usunięcie jak największej liczby nieużywanych aplikacji i usług z pamięci RAM komputera. Przy dzisiejszych pojemnościach pamięci rzędu 512 MB i więcej tego typu działania są pozbawione sensu, bo nawet jeżeli system w danym momencie nie używa jakiejś usługi, to za ułamek sekundy może ona być potrzebna, a gdy zostanie usunięta z pamięci, musi być ładowana ze znacznie wolniejszego dysku – zatem dziś takie zwalnianie pamięci prawie na pewno zmniejszy wydajność.
• Usuwanie zbędnych bibliotek Analogicznie jak w przypadku pamięci. Każdy niemal program oprócz swojego kodu wykonywalnego wykorzystuje także szereg bibliotek dynamicznie ładowanych (pliki .dll). Istnieje mnóstwo fałszywych porad, jakoby program po zamknięciu nie zamykał wykorzystywanych bibliotek. Powstał też trik sugerujący dodanie do rejestru wartości o nazwie AutoUnloadDLL lub AlwaysUnloadDLL, dzięki której system ma usuwać zbędne biblioteki. Sęk w tym, że od wersji Windows 2000 ustawienie takie nie istnieje i wpis zostanie po prostu zignorowany. XP radzi sobie z bibliotekami bardzo dobrze i nie ma potrzeby sztucznego wspomagania tego mechanizmu.

Pamięć wirtualna to przestrzeń dla aplikacji i systemu operacyjnego składająca się z zamontowanych w komputerze modułów pamięci RAM oraz znajdującego się na dysku pliku stronicowania.

Sugestię odnośnie defragmentacji znajdziesz niemal w każdym poradniku dotyczącym optymalizacji Windows XP. Defragmentację całego dysku bądź wszystkich partycji opłaca się robić tylko wtedy, gdy proces ten był wykonywany bardzo dawno lub nie był wykonywany wcale od czasu instalacji systemu Windows. Zalecenie regularnego przeprowadzania defragmentacji, słuszne w przypadku dysków sprzed kilku lat, przy dzisiejszych pojemnościach straciło na znaczeniu. O wiele lepszym rozwiązaniem jest defragmentowanie tylko najczęściej wykorzystywanych obszarów dysku. Plikiem chyba najczęściej używanym przez system jest tzw. plik stronicowania (zwany też plikiem wymiany), pełniący w połączeniu z pamięcią RAM rolę wirtualnej pamięci dla Windows. Oto sposób defragmentacji pliku stronicowania za pomocą programu PageDefrag.

Program PageDefrag 2.32 znajdziesz na naszym krążku w postaci spakowanego pliku (w formacie RAR). Rozpakuj go do dowolnego foldera na dysku, a następnie dwukrotnie kliknij ikonę pagedfrg.

W oknie PageDefrag License Agreement, które zobaczysz po pierwszym uruchomieniu programu, kliknij przycisk Agree.

Pojawi się główne okno programu System File Defragmenter v2.32, w którym, w sekcji Defragmentation Control zaznacz opcję Defragment next boot i kliknij OK.

Zrestartuj komputer – podczas ponownego uruchamiania zostanie automatycznie przeprowadzona defragmentacja pliku stronicowania.

Jednym ze sposobów poprawy wydajności może być przeniesienie pliku stronicowania, który domyślnie znajduje się na partycji systemowej (tej samej, na której jest zainstalowany Windows XP), na inny dysk. Uwaga! Ważne, że chodzi o przeprowadzkę na inny – najczęściej, nowszy, szybszy i pojemniejszy – dysk twardy, a nie na partycję znajdującą się na tym samym dysku. To drugie rozwiązanie – przeniesienie na inną partycję tego samego dysku, nie da żadnego wzrostu wydajności, wręcz przeciwnie – może ją zauważalnie obniżyć.

W menu Start kliknij prawym klawiszem myszy Mój komputer i z menu kontekstowego wybierz Właściwości.

W oknie Właściwości systemu przejdź do zakładki Zaawansowane i w sekcji Wydajność kliknij przycisk Ustawienia.

W oknie Opcje wydajności przejdź do zakładki Zaawansowane i w sekcji Pamięć wirtualna kliknij przycisk Zmień.

W kolejnym oknie Pamięć wirtualna wskaż na liście dysków dysk, na który chcesz przenieść plik stronicowania (pamiętaj, aby to był inny fizycznie – szybszy – dysk niż dysk, na którym jest zainstalowany system). Następnie zaznacz opcję Rozmiar niestandardowy i w polach Rozmiar początkowy oraz Rozmiar maksymalny wpisz odpowiednio: 512 i 2048. Kliknij przycisk Ustaw.

Teraz z listy dysków wybierz systemowy (najczęściej jest to dysk C:) i w sekcji Rozmiar pliku stronicowania dla wybranego dysku zaznacz opcję Bez pliku stronicowania, kliknij Ustaw. Potwierdź zmianę ustawień, klikając OK.

Istnieje sposób skrócenia czasu oczekiwania podczas zamykania systemu. Służy do tego parametr określany w rejestrze Windows. Pamiętaj jednak, że zbyt drastyczne skrócenie czasu zamykania systemu może negatywnie wpłynąć na jego działanie, gdyż Windows podczas zamykania wykonuje różne działania w tle. Domyślnie system czeka 20 sekund na zakończenie procesów (programów, usług itp.) działających w tle podczas zamykania. Aby ten czas skrócić, wystarczy wykonać drobną modyfikację rejestru Windows.

Wciśnij skrót [Windows]+[R] i w oknie Uruchamianie wpisz regedit. Kliknij OK.

W oknie Edytora rejestru odnajdź klucz: HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\ControlSet001\Control

Po prawej stronie okna Edytora rejestru dwukrotnie kliknij wartość o nazwie WaitToKillServiceTimeout i w nowo otwartym oknie zmień domyślną wartość 20 000 (to czas w milisekundach, czyli 20 sekund) na niższą, np. 10 000. Kliknij OK. Uwaga! Nie ustawiaj bardzo małych wartości, gdyż wtedy system nie będzie się prawidłowo wyłączał.

Zamknij okno Edytora rejestru i ponownie uruchom komputer.

Wszystkie opisywane działania dokładnie sprawdziliśmy na jednym z redakcyjnych komputerów. Testowa maszyna od dawna nie była optymalizowana (od ok. roku), dzięki czemu uzyskaliśmy stan, w jakim znajduje się wiele nieoptymalizowanych komputerów domowych. Komputer miał następujące parametry:

Procesor: AMD Athlon 64 2500+
Pamięć: 3 GB RAM
Dysk: Seagate ST3200822AS 200 GB SATA
System: Windows XP Professional SP2 PL

Zanim podjęliśmy jakiekolwiek działania optymalizacyjne, system uruchamiał się przez 92 sekundy, a obciążenie pamięci wynosiło nieco ponad 680 MB zajętej pamięci. W wyniku przeprowadzonych działań, o których mowa w artykule, udało się nam przyspieszyć uruchamianie systemu niemal trzykrotnie (czas uruchamiania został skrócony do 37 sekund), a także zmniejszyć wielkość zajmowanej przez system i programy pamięci do 356 MB.

Oczywiście rezultat ten dotyczy tylko wspomnianego komputera testowego i wyniki na każdym innym komputerze mogą przedstawiać się inaczej. Jednak bez względu na faktycznie uzyskane wartości na różnych komputerach, pewne jest, że dzięki proponowanym trikom aktualizacyjnym przyspieszysz uruchamianie systemu i zmniejszysz obciążenie pamięci.

Pamiętaj, że niektóre z przedstawionych działań początkowo mogą znacznie spowolnić system (np. trik z ponownym ułożeniem przez system plików startowych), ale po kilkakrotnym jego uruchomieniu wydajność powinna być zauważalnie większa niż w czasie sprzed optymalizacji.

Duży zysk wydajności osiągniesz, deinstalując zbędne programy. W uproszczeniu można przyjąć, że im więcej programów odinstalujesz, tym więcej pamięci odzyskasz, a system szybciej będzie się uruchamiał.