Test laptopów dla graczy

Zalety laptopów gamingowych

• Wydajność procesora i grafiki pozwalająca na granie w trybie Full HD
• Niekiedy bardzo rozbudowane radiatory chłodzące komponenty
• Zestaw interfej-sów bogatszy niż w przeciętnym laptopie
• Klawiatura z dodatkami ułatwiającymi granie (podświetlenie, przyciski makro)

Każdy producent laptopów ma w swojej ofercie sprzęt przeznaczony do gier. Wyróżnia się on już na pierwszy rzut oka – najczęściej ma czarno-czerwoną kolorystykę obudowy i duże gabaryty. Ale najważniejsze jest to, co kryje się wewnątrz. Jaka powinna być konfiguracja takiego laptopa, by godnie zastąpił komputer do gier?

Najważniejszą cechą laptopa do gier jest oczywiście wydajność, która sprosta wymaganiom współczesnych gier. Zatem na pierwszym miejscu stoi wydajny układ graficzny i odpowiednio dobrany do niego procesor. Uzupełnieniem jest pojemna i szybka pamięć RAM, a także szybki dysk – najlepiej SSD, ewentualnie uzupełniony o drugi, pojemny dysk HDD.

Jakie konkretnie są to komponenty? Zdecydowana większość obecnych laptopów gamingowych ma procesor Intel Core i7-6700HQ. To układ czterordzeniowy wykorzystujący technologię Hyper-Threading (ma 8 wątków). Nominalna częstotliwość jego pracy to 2,6 GHz, częstotliwość turbo sięga 3,9 GHz. Te niezbyt wysokie częstotliwości pracy powodują, że układ wcale nie jest ekstremalnie wydajny – w rzeczywistości odpowiada stacjonarnemu Core i5-6400 (najwolniejszemu spośród Core i5).

Układy graficzne są bardziej zróżnicowane – najczęściej można trafić na GeForce’a GTX 960M lub 970M. Tu również warto odnieść się do „stacjonarnych” kart graficznych (patrz wykres na 18). Porównanie nie napawa optymizmem – pierwszy z tych układów jest tak samo wydajny jak leciwy GeForce GTX 750 Ti (grafika za 500 zł), natomiast mobilny GTX 970M plasuje się między stacjonarnymi GTX 950 i 960. Dopiero GeForce GTX 980M to układ naprawdę mocny – znajdzie się go w laptopach za 7000–9000 zł.

Zatem kupując laptopa gamingowego, musisz zdawać sobie sprawę z ograniczeń wydajności dwóch najważniejszych komponentów. Co gorsza nie ma możliwości ich wymiany jak w komputerze stacjonarnym, bo obecnie nawet procesory są lutowane do płyt głównych laptopów.

Na szczęście limity wydajności niemal zupełnie nie dotyczą innych elementów. We współczesnych laptopach jest wykorzystywana taka sama pamięć RAM DDR4-2133 jak w pecetach, tyle że w postaci modułów SO-DIMM. Montowane są te same dyski SSD o wydajności sięgającej 550 MB/s albo nawet dyski NVMe, o osiągach przewyższających ograniczenia magistrali SATA. Również interfejsy sieciowe Gigabit Ethernet oraz Wi-Fi 802.11ac nie ustępują tym znanym z pecetów.

Wydajność jest tylko jednym czynnikiem wpływającym na komfort rozgrywki. Do innych należy przede wszystkim ekran. W przypadku komputera stacjonarnego wybierasz monitor z matrycą o odpowiedniej przekątnej, wykonanej w odpowiedniej technologii. Laptop ma już ekran i w zasadzie jesteś na niego skazany, choć da się podłączyć dodatkowy monitor lub telewizor.

Bez tego dodatkowego ekranu można się obejść, o ile laptop ma własny wyświetlacz dobrej jakości. Naszym zdaniem powinien mieć on przekątną 17,3” i rozdzielczość 1920x1080. Większych laptopów właściwie nie ma, a wyższa rozdzielczość (np. 4K) nie ma sensu, bo w grach żadna mobilna grafika sobie z nią nie poradzi. Granie na mniejszym ekranie (np. 15,6”) albo w niższej rozdzielczości HD (1366x768) nie ma sensu, skoro dziś większość sprzedawanych monitorów ma matryce Full HD o przekątnej 24–27”. Pozostaje jeszcze kwestia wyboru między matrycą TN a IPS, ale wszyscy producenci skłaniają się ku tej drugiej technologii. Co prawda matryce IPS są nieco wolniejsze, ale rekompensatę stanowią znacznie lepsze kolory i kąty widzenia.

Innym ważnym detalem jest klawiatura. Ta też może być zastąpiona dowolną klawiaturą zewnętrzną, ale lepiej od razu wybrać odpowiednie dla siebie rozwiązanie. Należy zwracać uwagę na to, co liczy się w każdej innej klawiaturze – standardowy układ klawiszy, ich odpowiednia wielkość, skok i wytrzymałość. Bardzo przydatnym dodatkiem nie tylko dla graczy jest podświetlenie klawiszy – mniej użyteczne jest podświetlenie elementów obudowy. Duże laptopy mają zwykle klawiaturę numeryczną, ale lepiej zwrócić uwagę na dodatkowe przyciski makro, przełączniki ułatwiające zmianę trybu zasilania lub chłodzenia itp.

Laptopy gamingowe mogą mieć zestaw interfejsów bardzo zbliżony do typowego dla zwykłych notebooków: kilka złączy USB, jedno lub dwa wyjścia wideo, port LAN, bezprzewodowe interfejsy Wi-Fi i Bluetooth, czytnik kart SD. Droższe modele mają interfejsów znacznie więcej, przede wszystkim obecne są w nich trzy różne wyjścia wideo. Należy do nich oczywiście HDMI i DisplayPort, a niekiedy uniwersalny Thunderbolt służący do podłączania nie tylko monitorów, ale i pamięci masowych lub stacji z kartami graficznymi. Coraz częściej pojawia się także symetryczny port USB 3.1 typu C, natomiast znikają napędy optyczne.

Warto także przyjrzeć się programom instalowanym w laptopach. Mają one różne zastosowanie: konfiguracja podświetlenia klawiatury, konfiguracja dźwięku, zarządzanie siecią, monitorowanie pracy sprzętu, nagrywanie czy strumieniowanie wideo z gier, ustawianie kolorów ekranu, konfiguracja makr klawiatury, wypalanie płyt, tworzenie kopii zapasowych itd. Niektóre z nich są wręcz obowiązkowe, np. w przypadku klawiatur ze strefowym podświetleniem konieczny jest program do jego konfiguracji. Ale dla wielu komputerów dziesiątki małych programów będą jedynie zbędnym obciążeniem – szczególnie jeśli są instalowane na dyskach SSD o relatywnie małej pojemności.

W laptopach liczy się także coś, co nazywamy mobilnością – łatwość przenoszenia komputera, na co wpływają wymiary i waga, a także możliwość pracy bez zasilania sieciowego, na co wpływa pojemność akumulatora i zużycie energii przez poszczególne podzespoły. Ale laptop gamingowy często pracuje stacjonarnie – mobilność nie ma znaczenia. Jeśli jednak zamierzasz go gdziekolwiek zabierać, sprawdź jego grubość oraz wagę. Jeśli zależy ci na długim czasie pracy na baterii (podczas gry będzie to najwyżej 3–4 godziny), zwróć uwagę na pojemność akumulatora (najlepiej około 90 Wh) oraz technologię Nvidia Optimus, czyli automatyczne przełączanie między grafiką zintegrowaną z procesorem (energooszczędną) a dodatkową.

Założeniem naszego testu było zaprezentowanie laptopów gamingowych o różnych konfiguracjach. Z procesorem nie bardzo się udało, bo niemal wszystkie wykorzystują taki sam układ Intela. Za to są zróżnicowane pod względem układów graficznych – od GeForce’a 940MX, po GTX 980M. Laptopy mają też różne gabaryty (są i urządzenia przenośne, i wybitnie stacjonarne), a także zróżnicowane wyposażenie.

Najważniejszy są oczywiście układ graficzny oraz procesor, ale te elementy są oceniane przez nas w sekcji dotyczącej wydajności. Jeśli chodzi o wyposażenie, największe znaczenie ma ekran. Niezależnie od przekątnej testowanych modeli – 14”, 15,6” lub 17,3” – jest to ekran Full HD. W większości przypadków jest on wykonany w technologii IPS, więc ma dobre kolory, kąty widzenia i kontrast przynajmniej 600:1. Kilka tańszych modeli (Asus GL752V, MSI GS70 2QD oraz MSI GL62 6QC) ma ekrany TN – ten ostatni jest naprawdę bardzo słaby. Za to ekran w laptopie Acer Predator 17 ma kontrast wyraźnie większy niż 1000:1, co wskazywałoby na użycie innej matrycy niż IPS. Na tle konkurencji wyróżnia się także Acer Aspire V17 Nitro, w którym zastosowano ekran 4K z bardzo jasnym podświetleniem. Naszym zdaniem taka rozdzielczość, szczególnie przy grafice GTX 960M, jest zupełnie bez sensu.

Innym ważnym elementem, który wpływa na możliwości laptopa, jest zestaw dysków. Najlepsza jest kombinacja dwóch dysków: SSD w postaci modułu M.2, a także pojemnego dysku HDD na gry i filmy. Niestety spośród testowanych modeli tylko cztery mają taką konfigurację. Potężny Acer Predator 17 ma nawet dwa dyski M.2 po 500 GB każdy, pracujące w konfiguracji RAID0, choć jest to przesada – niepotrzebnie podnosi to koszt laptopa.

Dziwnie wygląda konfiguracja XMG U726, w którym zamontowano najlepszy procesor i grafikę, a jedynie niewielki pojedynczy dysk M.2 o pojemności 250 GB. Zaskakuje również Alienware 17 R3, który ma tylko zwykły dysk HDD (nawet nie hybrydowy). Na szczęście laptopy gamingowe można konfigurować według własnych potrzeb – trzeba unikać takich słabych punktów.

Wszystkie testowane komputery – z wyjątkiem MSI GL62 6QC – mają podświetlane klawiatury. Największe możliwości w tym zakresie zapewnia Alienware 17 R3, który ma podświetlenie strefowe, a także konfigurowalne podświetlenie elementów obudowy, choć to akurat wpływa głównie na jego wygląd. Swobodne modyfikowanie podświetlenia umożliwia też XMG.

Połowa testowanych laptopów nie ma napędu optycznego, a największym zaskoczeniem jest właśnie XMG U726 – największy laptop w teście, w którym z pewnością zmieściłby się taki napęd. Widoczne producent uznał, że jest to element zupełnie zbędny. Z drugiej strony postawił na wyjątkowy zestaw portów: aż pięć portów USB 3.0, wyjście HDMI, Thunderbolt, dwa Mini DisplayPort, a nawet dwa porty LAN.

Niemal wszystkie laptopy mają procesor Intel Core i7-6700HQ, a jedynym elementem zaskoczenia jest Core i7-6700 (bez oznaczeń HQ) w laptopie XMG U726 – po prostu jest to układ stacjonarny, zamontowany na płycie głównej z chipsetem Z170. Drugim ciekawym elementem tego komputera jest grafika GeForce GTX 980 w wersji dla laptopów, z 8 GB pamięci GDDR5 (ale nie jest to GTX 980M). Jest to zatem pecet w skórze laptopa – tłumaczy to jego najlepszą wydajność, a także najwyższą cenę.

Spośród laptopów z typowymi komponentami najwyższą ocenę uzyskał Acer Predator 17. Trudno jednak mówić, że dwa dyski M.2 połączone w konfigurację RAID0 są standardem, a właśnie dzięki nim laptop zyskał trochę na wydajności, osiągając podczas odczytu z dysku transfer ponad 1 GB/s (w najsłabszym modelu MSI jest to wartość dziesięciokrotnie niższa). Jako jedyny wśród testowanych modeli miał grafikę GTX 980M i 32 GB pamięci RAM.

Warto zwrócić również uwagę na przepustowość pamięci RAM. W przypadku DDR4-2133 szybkość odczytu i zapisu danych powinna wynosić około 30 GB/s. W komputerach MSI GS70 2QD oraz Hyperbook G5S jest to około 24 GB/s, co wynika z zastosowania pamięci DDR3-1600. W pierwszym przypadku jest to naturalne, bo laptop ma procesor starszej generacji, obsługujący tylko DDR3, natomiast w przypadku Hyperbooka pamięć DDR3 należy uznać za jeden ze słabych punktów konfiguracji.

Jeśli chciałbyś zabrać laptopa do znajomych i pograć w większym gronie, najlepszy będzie MSI GS40 6QE. Ma ekran 14”, waży poniżej 2 kg, a dzięki grafice GTX 970M jest całkiem wydajny. Niestety mimo sporego akumulatora (61 Wh) czas pracy na baterii nie przekracza 7 godzin. Wśród większych laptopów też można znaleźć dość mobilne konstrukcje. Przykładem jest Hyperbook G5S z ekranem 15,6” (waży 2,5 kg i ma grubość 34 mm) czy wyjątkowo płaski Acer Aspire Nitro V17 z ekranem 17,3” (o wadze ok. 3 kg i grubości tylko 28 mm). Pojemne akumulatory (89–96 Wh) mają Acer Predator 17, XMG U726 i Alienware 17 R3, dzięki czemu każdy – poza XMG – pracuje kilkanaście godzin.

Typowy laptop gamingowy o znacznych gabarytach, czarny z czerwonymi elementami. Bardzo dobrą wydajność zapewnia mu grafika GeForce GTX 980M, a jeszcze lepsze wrażenie robią dwa dyski M.2 w konfiguracji RAID0 (2x512 GB), a także dodatkowy dysk 2 TB. Ponadto laptop ma aż 32 GB pamięci RAM. Sprzęt wyposażono również w bogaty zestaw portów - są m.in. trzy wyjścia wideo, w tym Thunderbolt. Predator 17 ma też potężny akumulator 96 Wh, który wystarcza nawet na 16 godzin pracy (w spoczynku), a ciekawostką jest dodatkowe chłodzenie instalowane w miejscu napędu optycznego. Laptop ma też dodatkowe przyciski, do których można przypisać makra albo którąś z kilku funkcji, np. wydajne chłodzenie. Służy do tego aplikacja PredatorSense, a za jej pomocą można też skonfigurować podświetlenie klawiatury. Aplikacja Dust Defender pozwala wyczyścić wentylator poprzez odwrócenie kierunku przepływu powietrza. Dodatkowo w systemie zainstalowano aplikacje do konfiguracji sprzętu (Dolby Audio, Killer Network Manager), XSplit Gamecaster i inne.

Komputer bazujący na platformie firmy Clevo. Jako jedyny wykorzystuje stacjonarny, wysoko taktowany procesor Core i7-6700, a także grafikę GeForce GTX 980 dla laptopów. Wymaga skutecznego chłodzenia, więc jest gigantyczny i ciężki – waży prawie 5 kg. Ma ekran Full HD i jako jeden z dwóch modeli w teście korzysta z technologii G-Sync (Predator 17 również ją obsługuje, ale tylko na zewnętrznych ekranach). Komputer ma również sektorowe podświetlenie klawiatury (lewo, środek, prawo) oraz oprogramowanie do konfiguracji podświetlenia i mrugania różnym rytmie. Wyjątkowo bogaty jest zestaw portów: 4 cyfrowe wyjścia wideo (w tym Thunderbolt), 5 złączy USB 3.0, 2 porty LAN i 4 złącza audio. Dziwne, że tak świetnie wyposażony i tak drogi sprzęt nie ma napędu optycznego (jest on sprzedawany jako zewnętrzna opcja), a w dostarczonej do testu konfiguracji znalazł się dysk SSD o pojemności tylko 250 GB (choć oczywiście można wybrać większy). Ponieważ priorytetem dla producenta była wydajność, laptop nie może korzystać z grafiki zintegrowanej z procesorem.

To drugi laptop, który bazuje na platformie Clevo, tyle że zupełnie nie przypomina gamingowych modeli utrzymanych w agresywnej stylistyce. Nie ma też „ekstremalnych” rozwiązań takich jak te w Predatorze 17 czy modelu XMG. Bardzo dobrą wydajność zapewnia mu czterordzeniowy procesor, GeForce GTX 965M, 16 GB pamięci i szybki dysk SSD. Ma raczej standardowy zestaw portów, podświetlaną klawiaturę, delikatnie oznaczone klawisze WSAD, czytnik linii papilarnych, napęd optyczny, a także opcjonalny modem 4G (z boku laptopa znajduje się gniazdo SIM). Wielkość ekranu IPS o rozdzielczości Full HD jest przeciętna – to model 15,6”. Wszystkie te cechy powodują, że laptop uzyskał trochę niższą ocenę za wyposażenie i wydajność od modeli z 1. i 2. miejsca, ale w zasadzie jest to laptop bardzo uniwersalny, nadający się zarówno do gier, jak i do codziennej pracy, nawet w podróży. Niewielką wadą jest wykorzystanie pamięci DDR3, które ograniczają wydajność procesora. Również dysk SSD o pojemności 250 GB jest zbyt mały, ale można wybrać większy na etapie konfiguracji sprzętu.

Mimo kultowej marki konfiguracja komputera właściwie nie odbiega od tego, co znajduje się w typowym notebooku do gier. Ma dobry procesor i grafikę GTX 970M, a w testowanej konfiguracji było 8 GB pamięci oraz zwykły dysk twardy (nawet nie hybrydowy), który spowodował obniżenie naszej oceny za wydajność – jest on poniżej współczesnych standardów. Oczywiście za dodatkową dopłatą można wykorzystać SSD, bo pod pokrywą znajdują się dwa łatwo dostępne złącza M.2. Zestaw portów jest całkiem bogaty, wśród nich znajdują się m.in. USB typu C, układ sieciowy Atheros Killer E2400 i złącze do podłączenia stacji dokującej Graphics Amplifier (bez grafiki kosztuje 200 dolarów, z grafiką – 530–1250 dolarów). Klawiatura wygląda standardowo, klawisze nie przypominają rozwiązań gamingowych, choć możliwości ich podświetlenia są bardzo duże. Jest to podświetlenie sektorowe, z możliwością wybrania kolorów i sposobu pulsowania. Do dyspozycji jest 9 klawiszy makr, których znaczenie można definiować w aplikacji Alienware Command Center. Podświetlone są również touchpad, krawędzie obudowy i włącznik zasilania.

Jest to chyba najlepiej wyważony wybór między zwykłym laptopem do codziennego użytku a wydajnym laptopem do gier, który pozwala pozostać przy rozsądnej cenie. Na zewnątrz sprzęt wygląda jak inne modele gamingowe: ma czarną obudowę z czerwonymi akcentami, podświetlane klawisze i dobre głośniki JBL. Ekran o przekątnej 17,3” jako jedyny w teście ma lekko błyszczącą powłokę. Wewnętrz obudowy znajduje się procesor czterordzeniowy, a także GeForce GTX 960M, który stanowi minimum do grania, ale mniej wymagającym graczom powinien wystarczyć. W testowanej konfiguracji było też 16 GB pamięci oraz niezły dysk SSD o pojemności 512 GB. Zastrzeżenia można mieć do zestawu złączy, bo są to np. tylko trzy porty USB, jedno wyjście wideo (HDMI), standardowy Gigabit Ethernet i Wi-Fi w standardzie 802.11ac. Nie ma wyjścia Thunderbolt, złącza USB typu C czy też „gamingowego” interfejsu sieciowego Atheros Killer. Komputer ma mnóstwo dodatkowego oprogramowania Lenovo, które można potraktować albo jako ciekawy dodatek, albo zbędny balast dla sprzętu i systemu.

Duży laptop z gamingowym wyposażeniem: 17,3-calowym ekranem Full HD obsługującym technologię G-Sync, wydajną grafiką GeForce GTX 970M, podświetlaną klawiaturą z wyróżnionymi klawiszami WSAD i dodatkowymi przyciskami do obsługi makr. Zaletą testowanej konfiguracji był szybki dysk SSD 500 GB (w wersjach sklepowych standardowo znajduje się HDD 1 TB), nagrywarka DVD, której obecność w przypadku innych konfiguracji wcale nie jest taka oczywista, a także zestaw portów, m.in. 4xUSB 3.0 oraz złącze USB typu C i Thunderbolt 3. Ciekawym rozwiązaniem jest system Dust Release usuwający kurz z układów chłodzenia. Testowana konfiguracja miała jeden zgrzyt w postaci pojedynczego modułu pamięci ograniczającego przepustowość RAM-u o połowę – aby tego uniknąć, warto od razu dokupować drugi moduł. Ponadto laptop nie korzysta z technologii Nvidia Optimus – grafika GeForce jest włączona na stałe, więc czas pracy na baterii wynosi tylko 4 godziny. Ponadto laptop jest duży u waży niemal 4 kilogramy. Może to mieć znaczenie dla osób, którym zależy na mobilności.