Test płyt głównych dla graczy

W artykule:

• Jakie interfejsy znajdują się w nowych chipsetach Intela
• Usprawnienia w płytach głównych dla graczy
• Podsumowanie testu płyt w cenie do około 650 zł
• Oceny wybranych produktów
• Tabela z wynikami testów

Nowy chipset Intel Z97 wiąże się przede wszystkim ze wsparciem standardu SATA Express, a także związanego z nim nowego typu złącza M.2. Poza tym na płytach z tym chipsetem będzie można montować procesory Intel Core, zgodne z gniazdem LGA1150. Z kolei klasyfikacja wybranych płyt jako produktów „dla graczy” oznacza, że mają one dobre układy dźwiękowe, sieciowe oraz zasilające, wsparcie techniki Nvidia SLI oraz AMD CrossFireX. Połączenie tych wszystkich cech powoduje, że są to produkty naprawdę godne uwagi.

W najnowszych płytach znajdują się dwa nowe typy złączy: SATA Express do podłączania szybkich dysków twardych, a także M.2 do instalacji dysków SSD oraz urządzeń PCI Express. Oba typy złączy są zgodne ze standardem SATA, potrafią pracować w takim trybie i przesyłać dane z teoretyczną prędkością do 6 Gb/s (w zaokrągleniu przyjmuje się 600 MB/s).

Dla współczesnych dysków SSD taka przepustowość już dziś stanowi ograniczenie, dlatego drugim trybem pracy tych interfejsówjest PCI Express (PCIe), który zapewnia przepustowość 10 Gb/s (1 GB/s). Aby uzyskać takie osiągi, w przypadku SATA Express potrzebny jest dysk z takim interfejsem – na razie takich napędów nie ma w masowej sprzedaży. W przypadku złącza M.2 wystarczy pamięć flash ze specjalnym złączem krawędziowym. Pierwsze dyski tego typu są już oferowane w sklepach, ich osiągi są rzeczywiście świetne.

Nowe interfejsy są jedynie rozwiązaniem przejściowym – umożliwiają wykorzystanie szybkich dysków, ale zarazem podłączanie sprzętu zgodnego z SATA. W przyszłości ta wsteczna zgodność nie będzie potrzebna. Zresztą już dziś można znaleźć płyty główne, których port M.2 nie potrafi pracować w trybie SATA, lecz jedynie w PCIe, a więc obsługuje nieliczne, najszybsze pamięci flash. Trzeba o tym pamiętać, wybierając model płyty głównej.

Wysoką wydajność zapewnia szybki procesor, pamięć oraz grafika. Dlatego płyty dla graczy dają użytkownikom w tym zakresie bardzo duże możliwości. Przede wszystkim chipsety z serii Z (w tym również najnowszy Z97) pozwalają swobodnie manipulować częstotliwościami procesora i pamięci. Można zmieniać częstotliwość bazową (choć procesory Intela nie dają tu zbyt dużych możliwości), zwiększać mnożnik (w procesorach z serii K), a przypadku pamięci – zwiększać efektywną częstotliwość nawet do ponad 3 GHz.

Aby zapewnić stabilne zasilanie komponentów, płyty są wyposażone w wielofazowe systemy zasilania, coraz lepsze kondensatory obliczone na pracę przez kilkanaście tysięcy godzin i rozbudowane systemy chłodzenia.

Dla graczy wysoka wydajność to także dobra grafika. Dlatego omawiane płyty mają przynajmniej jedno gniazdo PCI Express 3.0 pracujące w trybie x16. Większość płyt ma także jeden lub dwa dodatkowe sloty PCIe x16, które umożliwiają instalację dodatkowych kart.

Każda płyta główna zakwalifikowana jako produkt dla graczy ma specjalną sekcję audio. Wykorzystuje wysokiej jakości układ dźwiękowy (najczęściej Realtek ALC1150 ), dobre wzmacniacze słuchawkowe, wielokanałowy system dźwięku 7.1, a także wysokiej jakości kondensatory, umożliwiające wierne przenoszenie najniższych częstotliwości. Producenci dbają również o to, by układ dźwiękowy był ekranowany, a niekiedy zasilany z zupełnie odrębnej linii zasilającej.

Niestety, dla osób korzystających ze słuchawek USB nie będzie to miało żadnego znaczenia, bo słuchawki mają własny układ dźwiękowy. W jego przypadku istotne jest niezawodne połączenie z płytą główną oraz stabilne zasilanie 5 V.

Wiadomo, że nowoczesna płyta główna musi mieć szybki interfejs gigabit ethernet , mile widziany jest także Wi-Fi w standardzie 802.11ac . Zapewniają one wysoką przepustowość, ale w przypadku gier nie tylko o nią chodzi. Przede wszystkim sieć musi wprowadzać jak najmniejsze opóźnienia, bo w grach on-line nawet ułamek sekundy może oznaczać utratę życia.

Opóźnienia nie da się zmniejszyć do zera (na przesłanie danych zawsze potrzeba kilku milisekund), ale można spowodować, by inne informacje nie zakłócały gier. Jest to realizowane sprzętowo (na poziomie interfejsu sieciowego) albo programowo (za pomocą aplikacji).

Pierwszy sposób jest wykorzystywany np. w znanych układach Qualcomm Atheros Killer E2200, drugi w układach sieciowych Intela współpracujących z różnymi aplikacjami do kształtowania ruchu sieciowego. W obu przypadkach efekt jest podobny – pakiety sieciowe pochodzące z gier mają najwyższy priorytet, a wszystkie pozostałe dane są traktowane jako mniej ważne. W rzeczywistości trudno stwierdzić, które rozwiązanie jest lepsze. Wbrew pozorom, w środowisku graczy Killer E2200 wcale nie cieszy się dobrą opinią.

Większość nowych płyt do procesorów Intela, przeznaczonych dla graczy korzysta z chipsetu Z97. Do testu przyjęliśmy także jedną płytę z tańszym układem H97 – głównie po to, by pokazać jej możliwości. Ponieważ naszym celem było testowanie konstrukcji w umiarkowanych cenach, w teście znalazły się modele kosztujące do około 650 zł.

Wszystkie testowane płyty z chipsetem Z97 uzyskały pod względem wyposażenia ocenę powyżej 5,00 (słabsza była tylko płyta z układem H97). Wynika to z faktu, że mają wiele elementów ponadstandardowych. Dotyczy to sekcji zasilania, układów dźwiękowych, sieciowych, slotów do instalacji kart graficznych, elementów diagnostycznych itd.

Pod tym względem najwyższą ocenę otrzymała płyta MSI Z97 Gaming 7. Oprócz wymienionych elementów ma np. dodatkowy kontroler SATA (dwa porty więcej niż inne modele) oraz dwa dodatkowe kontrolery USB (cztery porty więcej). Dlatego również tylny panel wygląda inaczej niż w pozostałych testowanych płytach – znajduje się na nim aż 8 portów USB 3.0. Oprócz tego producent zrezygnował ze starszych wyjść wideo – zamiast standardowego zestawu są dwa wyjścia HDMI oraz jedno DisplayPort. W płycie głównej przeznaczonej do gier nie ma to dużego znaczenia, bo i tak gracz wykorzysta porządną kartę graficzną, ale na pewno jest to element wyróżniający ten model.

Wszystkie testowane przez nas płyty zostały wyposażone w złącze M.2, w którym da się zamontować dyski 42, 60 oraz 80 mm. Na płytach ASRock znajdują się dodatkowo dwa mocowania, do pamięci 30 oraz 110 mm. Za to nie wszystkie modele mają złącze SATA Express – zabrakło ich w płycie MSI oraz najdroższym Asus Maximus VII Ranger. Ale to nic straconego, taki port można uzyskać za pomocą przejściówki ze złącza M.2, choć na razie przejściówki są praktycznie niedostępne.

Wpływ płyty głównej na wydajność komputera jest bardzo niewielki, tym bardziej, jeśli mówimy o modelach z identycznym chipsetem. Dlatego testowane produkty uzyskały podobne osiągi, a końcowe oceny za wydajność zależą od innych czynników.

W wynikach testów widać różnicę między chipsetami Z97 oraz H97. Pierwszy zapewnia m.in. pracę pamięci z podwyższoną częstotliwością (w naszych testach 2133 MHz), a drugi – tylko z taką częstotliwością, na jaką pozwala kontroler zintegrowany z procesorem (czyli 1600 MHz). Już sam ten fakt nieco zmienia osiągi. Podobnie jest w przypadku procesora, ale my wykorzystaliśmy standardowe ustawienia funkcji Turbo Boost, które na każdym chipsecie działają tak samo.

Na wyniki wpłynęły także możliwości podkręcania grafiki zintegrowanej z procesorem, na co pozwalają płyty główne Gigabyte. Dla graczy nie jest to żadna zaleta, bo i tak wykorzystają dodatkową kartę graficzną, jednak te płyty zyskały dodatkowe punkty właśnie za samą możliwość podkręcania.

Trzy spośród testowanych płyt wyróżniają się przydatnymi, dodatkowymi elementami wyposażenia. Asus Maximus VII Ranger, Gigabyte Z97-Gaming 7 oraz MSI Z97 Gaming 7 mają włącznik i przycisk resetu, a także dwucyfrowy wyświetlacz LED informujący o pracy poszczególnych podzespołów podczas uruchamiania. Dodatkowo Asus i MSI mają na tylnym panelu przycisk do przywracania fabrycznej konfiguracji UEFI. Z kolei płyty MSI oraz Gigabyte GA-Z97X-Gaming 7 mają przy złączu zasilającym punkty do pomiaru napięć, a Asus Maximus VII Ranger jest wyposażona w specjalne złącze do podłączania specjalnych paneli OC Panel oraz Front Base.

Trzy spośród testowanych płyt wyróżniają się przydatnymi, dodatkowymi elementami wyposażenia. Asus Maximus VII Ranger, Gigabyte Z97-Gaming 7 oraz MSI Z97 Gaming 7 mają włącznik i przycisk resetu, a także dwucyfrowy wyświetlacz LED informujący o pracy poszczególnych podzespołów podczas uruchamiania. Dodatkowo Asus i MSI mają na tylnym panelu przycisk do przywracania fabrycznej konfiguracji UEFI. Z kolei płyty MSI oraz Gigabyte GA-Z97X-Gaming 7 mają przy złączu zasilającym punkty do pomiaru napięć, a Asus Maximus VII Ranger jest wyposażona w specjalne złącze do podłączania specjalnych paneli OC Panel oraz Front Base.

Każdy z producentów oferuje mnóstwo programów będących integralną częścią płyty, umożliwiających podkręcanie procesora i pamięci, przyspieszanie portów USB, oszczędzanie energii, monitorowanie pracy itd. W najciekawszy zestaw zaopatrzono płytę Asus Maximus VII Ranger – oprócz znanej aplikacji AiSuite 3 są takie dodatki, jak np. HomeCloud (zdalny dostęp do komputera), WebStorage (przestrzeń dyskowa w chmurze), KeyBot (do tworzenia makr dla dowolnej klawiatury), a także roczne licencje na Kaspersky AntiVirus czy Daemon Tools Pro. Warto jednak pamiętać, że masa programów stanowi dla systemu nie lada obciążenie – warto starannie wybierać to, co jest nam potrzebne.

Opisy wybranych płyt głównych

MSI Z97 Gaming 7 ma wszystko, czego można oczekiwać po dobrej płycie dla graczy. Pozwala na instalację do trzech kart graficznych AMD lub Nvidii, czterech modułów pamięci do 3300 MHz, ośmiu dysków SATA 3 oraz dysku M.2. W porównaniu do pozostałych modeli brakuje złącza SATA Express. Na płycie znajduje się także wysokiej jakości rozwiązanie dźwiękowe Audio Boost 2 (z możliwością podłączenia oddzielnej linii zasilającej), zoptymalizowany do gier układ sieciowy Killer E2200, wysokiej jakości komponenty zasilające i dobre gniazda tylnego panelu. Uruchamianie peceta ułatwia zestaw przycisków diagnostycznych, dwucyfrowy wyświetlacz LED oraz punkty pomiaru napięć. Całość uzupełnia funkcjonalny system UEFI i zestaw aplikacji, w tym Command Center.

Płyta GA-Z97X-Gaming 7 w pełni wykorzystuje możliwości chipsetu Z79, a więc podkręcania procesora i pamięci (do 3200 MHz), obsługę trzech kart graficznych w konfiguracji SLI lub CrossFireX, a także urządzeń M.2 oraz SATA Express. Oprócz tego jest wyposażona w jeden slot PCI starego typu. Jak inne modele tej klasy ma bardzo dobrą sekcję zasilania procesora, dobry układ sieciowy Killer E2200, a także odseparowaną sekcję dźwiękową AMP-UP Audio. Oprócz tego ma dodatkowe złącze zasilania magistrali PCI Express (za pomocą kabla SATA), kilka przycisków diagnostycznych, dwucyfrowy wyświetlacz LED oraz kilka punktów pomiaru napięcia – niższy model różni się głównie brakiem tych dodatków. Na płycie znalazły się też zbędne elementy, jak np. port PS/2 do klawiatury.

Od dwóch modeli, które otrzymały wyższe oceny, płyta Fatal1ty Z97X Killer różni się tym, że nie ma dodatkowych kontrolerów SATA oraz USB. Zatem ma mniej portów, choć wciąż jest ich wystarczająco dużo. W dodatku obie płyty ASRock wyróżniają się tym, że można montować na nich najkrótsze i najdłuższe pamięci M.2, o rozmiarze 32 oraz 110 mm. Na obu płytach znajduje się także wysokiej klasy rozwiązanie audio Purity Sound 2 (na wydzielonym fragmencie laminatu), układ sieciowy Killer E2200, a także dobre podzespoły do zasilania procesora. Model Z97X Killer ma trzy sloty PCI Express x16, natomiast nieco tańszy Z97 Killer ma jeden slot mniej i nie obsługuje konfiguracji Nvidia SLI. Obie płyty mają bardzo bogaty zestaw oprogramowania.

Jak większość testowanych modeli płyta bazuje na chipsecie Intel Z97, wykorzystując prawie wszystkie jego możliwości: obsługę do trzech kart graficznych, możliwość podkręcania procesora i pamięci, sześć portów SATA, cztery porty USB 3.0, a także interfejs M.2. Niestety, brakuje złącza SATA Express, a także np. dodatkowych kontrolerów USB, które pozytywnie wpłynęły na oceny konkurencyjnych płyt głównych. Za to Maximus VII Ranger ma takie udogodnienia, jak przycisk przywracania konfiguracji UEFI (na tylnym panelu), przyciski i kontrolki diagnostyczne, dwucyfrowy wyświetlacz LED, złącze ROG_EXT do podłączania opcjonalnych paneli OC Panel i Front Base. Producent oferuje też mnóstwo własnego i dodatkowego oprogramowania.