Test płyt głównych dla procesorów Intela

W artykule:

• Jakie są najpopularniejsze chipsety płyt głównych
• Na jakie wyposażenie dodatkowe zwracać uwagę
• Podsumowanie testu 10 niedrogich płyt
• Recenzje wybranych produktów
• Tabela z pełnymi wynikami testów

Procesor, karta graficzna lub dysk twardy wpływają na wydajność komputera, natomiast płyta główna jest podstawowym podzespołem, od którego zależą wszystkie możliwości peceta. To ona ma gniazdo procesora, sloty na karty graficzne, złącza do podłączania dysków, a także wiele innych elementów. Te z kolei są w dużej mierze uzależnione od rodzaju wykorzystanego chipsetu – droższy będzie dawał znacznie większe możliwości niż tani. Wybieranie płyty głównej warto zacząć od podjęcia decyzji właśnie w tym zakresie.

Największą popularnością cieszą się dziś procesory Intela (choćby z powodów wymienionych przez nas miesiąc temu), pasujące do podstawki LGA1150. Intel ma też platformę LGA2011, ale jest to drogie rozwiązanie dla entuzjastów, które pomijamy.

Płyty główne LGA1150 mogą wykorzystywać kilka różnych chipsetów. W praktyce liczą się cztery: bardzo tani H81, nieco droższy i lepszy B85, bardzo dobry H97, a także przeznaczony do podkręcania Z97. Kilka ciekawych płyt z tym ostatnim chipsetem opisaliśmy w PC Formacie 10/2014, dlatego teraz je pomijamy – teraz skupiamy się na trzech pozostałych. Różnią się one kilkoma ważnymi szczegółami, które wymieniamy w tabelce obok. Pozwoli to łatwiej dopasować chipset i płytę główną do swoich potrzeb.

Płyty z Intelem H81 to produkty najtańsze, dostępne w cenie od 150 zł. Można w nich instalować wszystkie typowe komponenty, a także podłączać dowolne urządzenia zewnętrzne. Mają jednak sporo ograniczeń, na przykład tylko dwa sloty na pamięć, więc jeśli na początku zainstalujesz dwa moduły pamięci, w przyszłości nie będziesz mógł dołożyć dwóch kolejnych. Złącze PCI Express x16 jest zgodne z wersją 2.0, więc jego przepustowość wynosi 8 GB/s i jest dwukrotnie niższa niż w przypadku PCI Express 3.0. Chipset może mieć maksymalnie 10 portów USB oraz 4 porty SATA, w tym tylko po dwa zgodne z USB 3.0 oraz SATA 3.

Nieco lepszy chipset B85, z założenia przeznaczony do zastosowań biznesowych, całkiem dobrze sprawdza się w płytach głównych komputerów domowych, a nawet tych używanych przez graczy. Każdy kanał pamięci ma po dwa sloty (łącznie 4 sloty na RAM), PCI Express jest już w nowszej wersji 3.0, dostępne są również po cztery porty USB 3.0 oraz SATA 3.

Najnowszy chipset H97 oferuje po sześć portów każdego typu, a także obsługę macierzy RAID0, 1, 5 lub 10. Ważnym szczegółem jest to, że H97 (podobnie jak Z97) zapewnia obsługę procesorów Intel Broadwell, czyli obecnie dwóch modeli Core – i5-5675C oraz i7-5775C.

Możliwości poszczególnych chipsetów nie są identyczne z możliwościami płyt głównych z tymi układami. Po pierwsze, producenci czasem nie wykorzystują pełni ich możliwości, co zazwyczaj objawia się niepełnym zestawem złączy. Co z tego, że chipset ma 10 portów USB, jeśli na tylnym panelu wyprowadzone są tylko cztery, a na płycie głównej dodatkowo dwa? Część płyt nie ma np. cyfrowych wyjść wideo albo ma tylko jedno wyjście DVI zamiast dwóch czy trzech różnych złączy. Oczywiście nie będzie to miało znaczenia, jeśli wykorzystasz osobną kartę graficzną, która będzie miała własny zestaw wyjść. Jeśli chcesz zainstalować kartę, zwróć uwagę, czy płyta główna ma slot PCI Express 3.0 x16, bo najbardziej oszczędne konstrukcje nie mają nawet jego.

Co zatem powinna mieć tania i dobra płyta? Do najważniejszych elementów należy zaliczyć wymienione wcześniej złącze PCI Express 3.0 x16 i cztery sloty na moduły pamięci. Na tylnym panelu powinno być 6–8 portów USB, z czego dwa w standardzie USB 3.0 (i dodatkowo dwa na płycie do wyprowadzenia na przedni panel obudowy). Ważna jest także różnorodność wyjść wideo – najlepiej, jeśli są to trzy wyjścia cyfrowe (DVI, HDMI i DisplayPort).

Niektórzy producenci wychodzą przed szereg, oferując ciekawe dodatki, dlatego niektóre tanie płyty potrafią obsłużyć dwie karty graficzne w trybie CrossFireX (przez dodatkowy mostek), zapewniają łączność Wi-Fi i Bluetooth (za sprawą zintegrowanego kontrolera, najczęściej w porcie Mini PCIe), wysokiej jakości układ audio, dodatkowy kontroler USB lub LAN. Oczywiście za takie dodatki warto płacić tylko wtedy, gdy kupujesz je świadomie i wiesz, że będą ci potrzebne.

W naszym teście znalazły się tylko płyty formatu microATX (mATX) oraz Mini-ITX (mITX). Pełnowymiarowe płyty ATX jeszcze są dostępne, ale mało komu potrzebne – różnią się w zasadzie tylko liczbą slotów PCI Express (lub PCI starszego typu). Podstawową zaletą jest możliwość instalacji kilku kart graficznych, ale przy wydajności współczesnych kart mało kto z tego korzysta.

Płyty mATX i mITX są mniejsze – mierzą odpowiednio 244x244 mm i 170x170 mm. Mają wszystko co potrzeba, a mieszczą się w mniejszych, bardziej zgrabnych obudowach. W przypadku płyt z chipsetem H81 często spotyka się rozmiar pośredni – płyta ma wysokość ok. 24 cm i szerokość ok. 17 cm. Wynika to stąd, że na płycie są tylko dwa sloty pamięci RAM, więc potrzeba mniej miejsca, choć płyta jest zgodna z formatem mATX (ma odpowiedni rozstaw otworów montażowych) i powinna pasować do każdej obudowy tego typu.

Pomiędzy poszczególnymi chipsetami i płytami głównymi istnieją jeszcze inne różnice, dotyczące wsparcia różnorodnych technologii Intela. Przykładem jest Intel Rapid Storage, co oznacza nic innego jak obsługę konfiguracji dyskowych RAID0, 1, 5 oraz 10. Technologia jest dostępna m.in. w chipsecie H97, choć mogłaby być również w płytach z chipsetem H81, gdyby producent płyty zastosował dodatkowy kontroler RAID.

Inną technologią Intela jest Smart Response, również dostępna w H97. Polega na stosowaniu pamięci flash o niewielkiej pojemności, która pełni rolę bufora dysku twardego. Ze względu na niskie ceny dysków SSD, a także dostępność dysków hybrydowych, które taką pamięć mają już wbudowaną w układy elektroniczne, Smart Response obecnie nie ma zbyt wielkiego znaczenia.

Trzecim popularnym niegdyś rozwiązaniem jest Rapid Start w chipsetach B85 i H97. Umożliwia szybkie wychodzenie ze stanu hibernacji dzięki przechowywaniu zawartości pamięci RAM w pamięci flash o pojemności przynajmniej takiej jak RAM (np. 8 lub 16 GB). Ze względu na szeroką dostępność SSD, a także bardzo szybkie uruchamianie Windows 8 oraz Windows 10 z takiego dysku, rozwiązanie również traci na znaczeniu.

Przetestowaliśmy 10 płyt głównych w cenach od 160 do 470 zł. Ich wspólną cechą była nie tylko cena, ale i format mATX lub mniejszy.

Choć niektóre spośród testowanych płyt miały ciekawe wyposażenie, żadna z nich nie otrzymała za nie oceny bardzo dobrej. Wynika to z różnych czynników, np. z niewielkich rozmiarów przekładających się na niewielką liczbę złączy, z ograniczeń tańszych chipsetów albo z braku obsługi najnowszych technologii, np. złącza M.2 dla dysków SATA.

Z drugiej strony w teście pojawia się też płyta Gigabyte GA-H97N-WIFI z dwoma portami LAN, interfejsem Wi-Fi 802.11ac oraz Bluetooth 4.0, która idealnie będzie pasować do małego, ale funkcjonalnego peceta. Inny model Gigabyte o oznaczeniu GA-B85M-D3H, choć w nazwie nie ma słowa „Gamer”, jest jedyną płytą wśród testowanych, która wspiera konfigurację CrossFireX. Z kolei Asus B85M-Gamer to płyta z rozwiązaniem audio SupremeFX o podwyższonej jakości dźwięku. Właśnie trzy wymienione płyty otrzymały najwyższe oceny za wyposażenie.

Istotne jest również to, jak płyta została wykonana. Przede wszystkim chodzi o takie rozplanowanie układu poszczególnych gniazd i złączy, by ze sobą nie kolidowały. Dawniej problemem było na przykład to, że porty SATA były zasłaniane przez długie karty graficzne. Obecnie nie zdarzają się tak oczywiste błędy – nawet małe płyty mITX są poprawnie rozplanowane. Problemem bywa za to opisanie niektórych złączy – przykładowo płyty MSI nie mają opisanych złączy panelu przedniego, więc podczas składania komputera trzeba zajrzeć do instrukcji.

Druga sprawa związana z jakością dotyczy komponentów. W tanich płytach jest ona przeciętna, ale nawet tu można spotkać kondensatory polimerowe o zwiększonej trwałości, laminat o podwyższonej odporności na wilgoć, systemy chroniące przez elektrostatyką, polem elektromagnetycznym i wysoką temperaturą. W przypadku niektórych płyt Asusa dostępny jest zestaw funkcji 5X Protection, w płytach Gigabyte stosowany jest znany od dawna DualBIOS itd.

Wiele innych funkcji jest dostępnych po zainstalowaniu oprogramowania. Przede wszystkim są to narzędzia do monitorowania, podkręcania czy też aktualizacji BIOS-u, dołączane do każdej płyty. Dodatkowo płyty mają sieciowe aplikacje Gigabyte LAN Optimizer, Asus GameFirst II lub Asus Network iControl, ASRock XFast LAN. Niekiedy aplikacji jest tak dużo, że dostęp do niech oferowany jest za pośrednictwem sklepu, np. Gigabyte App Center czy ASRock App Shop.

Mimo wielu różnic popularne chipsety Intela mają wiele cech wspólnych, więc pozwalają na osiągnięcie podobnej wydajności. Wynika to choćby z braku jakichkolwiek możliwości podkręcania procesora czy pamięci – na każdej płycie komponenty te będą pracować niemal tak samo. Uwzględnione w tabeli informacje dotyczące ręcznej zmiany częstotliwości dotyczą jedynie możliwości jej zmiany w dół poprzez obniżenie mnożnika procesora czy częstotliwości pamięci, stąd różnice pomiędzy płytami dotyczące wydajności CPU i RAM będą kosmetyczne. To samo dotyczy portów SATA oraz USB, choć zdarzają się wyjątki, bo niektóre płyty Asusa i ASRocka pozwalają skorzystać z funkcji USB Boost nieco przyspieszającej porty USB 3.0. Podczas testów nie korzystaliśmy z niej.

Bezpośredni związek z wydajnością (ale też po części z wyposażeniem) ma pobór energii. Ponieważ parametry testowanych płyt są zbliżone, również apetyt na prąd jest podobny. W stanie spoczynku jest to zaledwie 23–36 W (najmniej prądożerna jest prosta płyta MSI H81M-P33), a przy pełnym obciążeniu procesora – 67–75 W. Na tle całego komputera z procesorem Core i5 i 16 GB pamięci są to bardzo niskie wartości – energooszczędność stoi na bardzo wysokim poziomie.

Taką nazwę kodową nosi kolejna rodzina procesorów Intela, która zacznie pojawiać się w sklepach jeszcze w wakacje. Procesory mają oznaczenia Core i7–6000 oraz Core i5–6000 – łącznie będzie to osiem modeli. Łączy je montaż w nowej podstawce LGA1151, wsparcie dla nowych pamięci DDR4, a także współpraca z nowymi chipsetami Z170, H170, B150 i H110. Powoduje to, że na razie nowa platforma będzie znacznie droższa niż obecna, choć powinna się spopularyzować w ciągu kilku miesięcy, choćby po wprowadzeniu tańszych modeli procesorów.

Opisy wybranych płyt głównych dla procesorów Intela

Płyta formatu mITX, więc zmieści się nawet w miniaturowej obudowie. Mimo to jest świetnie wyposażona, ma m.in. dwa porty LAN, interfejs Wi-Fi i Bluetooth. Są też trzy cyfrowe wyjścia wideo oraz optyczne wyjście dźwięku. Chipset Intel H97 zapewnia dostęp m.in. do sześciu portów SATA 3 z obsługą RAID oraz sześciu portów USB 3.0 (z czego cztery wyprowadzono na tylny panel, a dwa dodatkowe można wyprowadzić na przód). Mimo takiego wyposażenia okazuje się, że płyta jest bardziej energooszczędna niż wiele innych modeli z testu.

Kolejna płyta firmy Gigabyte to na pozór mało ciekawy model z chipsetem Intel B85, jednak dzięki zastosowaniu dodatkowego mostka PCI ma unikalną cechę, jaką jest obsługa technologii CrossFireX (inne pyty w tym segmencie tego nie oferują). Poza tym płyta wyposażona jest w 8-pinowe zasilanie procesora, radiator chłodzący sekcję zasilania, a także cztery sloty pamięci RAM, dzięki czemu sprosta potrzebom nieco bardziej wymagających użytkowników – a wszystko to przy niskiej cenie około 260 zł. Płyta pozwala korzystać ze wszystkich technologii dostępnych w chipsecie (SATA 3, USB 3.0 itp.), ma też sporo innych ciekawych rozwiązań.

Płyta podobna do Gigabyte B85M-D3H, jednak z dopiskiem „Gamer”, a więc zdecydowanie skierowana do graczy. Nie ma wsparcia dla CrossFireX, ale za to Asus wykorzystał w niej rozwiązanie audio o nazwie SupremeFX z kondensatorami ELNA oraz specjalną technologią ekranowania, dzięki czemu stosunek sygnału do szumu wynosi 115 dB. Oprócz tego płyta ma czerwone „gamingowe” akcenty, radiator na sekcji zasilania, cztery sloty na moduły pamięci. Natomiast ewidentną wadą jest zestaw portów, na przykład na tylnym panelu są tylko 4 porty USB (z czego dwa USB 3.0), a płyta w ogóle nie ma wyjścia S/PDIF.

Obecnie jest to najtańsza płyta z chipsetem Intel H97, więc cieszy się bardzo dużą popularnością. Trzeba jednak przyznać, że nie do końca wykorzystuje potencjał tego chipsetu, bo udostępnione zostały łącznie cztery porty USB 3.0 (dwa z tyłu, dwa na płycie), a nie sześć. Ma za to sześć portów SATA 3 z obsługą RAID oraz cztery sloty pamięci. Sekcja audio została wzmocniona kondensatorami ELNA, ale niestety są tylko trzy złącza analogowe, brakuje cyfrowego wyjścia S/PDIF – zarówno na tylnym panelu, jak i na samej płycie. ASRock dodaje do płyty sporo oprogramowania, w tym dostępnego z poziomu sklepu z aplikacjami.

Tania płyta dla współczesnych procesorów Intela. Wprawdzie H81 ma możliwości znacznie okrojone w porównaniu z innymi chipsetów Intela, ale opisywana płyta wszystkie je wykorzystuje. Ma zatem dwa złącza SATA 3, dwa porty USB 3.0, dwa sloty na pamięć DDR3 1600 oraz stare złącza COM i LPT. Na tylnym panelu znalazły się dwa cyfrowe wyjścia wideo, a także cyfrowe, optyczne wyjście dźwięku. Płyta ma aż pięć złączy wentylatorów – dzięki temu można podłączać wentylatory do dogodnie położonych złączy.

Najtańsza płyta dla procesorów Intela wykorzystująca chipset H81 oraz jego wszystkie (choć nieliczne) możliwości. Są więc po dwa porty USB 3.0 oraz SATA 3, dwa sloty pamięci RAM, złącze PCIe 2.0 dla karty graficznej, jedno cyfrowe wyjście wideo i zestaw wyjść audio (niestety tylko analogowych). Płyta może zatem stanowić podstawę dla niezbyt wymagającego użytkownika. Ze względu na ubogie wyposażenie ma też inny atut: bardzo małe rozmiary, około 23x17 cm. Dzięki temu zmieści się w bardzo małej obudowie, choć oczywiście jeszcze nie jest to format mITX. Jest to zarazem płyta stosunkowo energooszczędna.