Test płyt głównych mini-ITX - małe płyty

W artykule:

• Czym m-ITX różni się od innych standardów
• Ważne cechy płyt głównych m-ITX
• Jakie procesory do płyt m-ITX są dostępne
• Omówienie wyników testu 8 płyt m-ITX
• Recenzje wybranych produktów
• Tabela z wynikami testów

Dziś większość procesorów ma już zintegrowany kontroler pamięci RAM, a także układ graficzny. Z płytami zintegrowane są wszystkie interfejsy, a także układ dźwiękowy. W ten sposób komputery stają się coraz mniej złożone, i w ogóle coraz mniejsze. To idealny czas dla rozwiązań formatu mini-ITX (w skrócie m-ITX)

Owszem, ktoś mógłby powiedzieć, że czas pecetów już się kończy, bo wszyscy kupują notebooki. Niestety, większość notebooków ma ekrany o niewielkiej rozdzielczości HD oraz niezbyt wygodne klawiatury i touchpady. Z tych i innych powodów komfort pracy przy laptopie nie jest najlepszy. Jeśli więc spędzasz dużo czasu przed komputerem, małe rozwiązanie stacjonarne będzie bardziej odpowiednie.

Płyty główne formatu m-ITX mają wymiary 17x17 cm, podczas gdy popularne micro-ATX mają około 24x24 cm. Brak tych kilku centymetrów z każdej strony powoduje, że mieści się na nich trochę mniej elementów. Oczywiście są wszystkie niezbędne, a więc chipset, interfejsy LAN, USB, wyjścia wideo, porty do podłączenia dysków itd.

Ogranicza się za to liczbę gniazd na pamięci RAM, a także liczbę slotów PCI Express. Wszystkie płyty m-ITX mają tylko dwa gniazda pamięci, które w większości pracują w trybie dwukanałowym – instaluje się je parami. Później taki komputer trudniej rozbudować, w razie potrzeby trzeba wymienić pamięć.

Użytkownik ma do dyspozycji także mniej gniazd do instalacji kart rozszerzeń – jest najwyżej jedno PCI Express. Jeśli jest to złącze o prędkości x16, można zainstalować w nim kartę graficzną. Jeśli tylko x1 (krótszy slot), można użyć tylko kart do niego pasujących, np. kontrolera USB 3.0 czy karty Wi-Fi.

Wymienione czynniki powodują, że komputer korzystający ze standardu m-ITX cechuje się mniejszą elastycznością niż „duży” pecet. Dlatego format ten jest odpowiedni do niewielkiego, energooszczędnego komputera, w którym nie montuje się wielu dodatkowych elementów.

Płyty formatu m-ITX można podzielić na dwie grupy: te, w których montuje się procesor, i te ze zintegrowanym procesorem. Pierwsza grupa ma podstawkę LGA1155 i jest przeznaczona do współczesnych układów Intela – od najwolniejszych Celeron, przez Pentium, Core, aż po wydajne układy Xeon. Ograniczeniem jest w zasadzie tylko maksymalna moc procesora nieprzekraczająca 95 W, zatem w płytach m-ITX można użyć wszystkich popularnych układów. Jeśli płyta ma gniazdo PCI Express x16, można zainstalować w nim wydajną kartę graficzną i w ten sposób uzyskać bardzo wydajny komputer do gier. Jednak częściej do małych płyt trafiają procesory po 100–200 zł, dzięki czemu komputer jest nie tylko energooszczędny, ale również tani.

Druga grupa płyt głównych, ze zintegrowanymi procesorami, pozwala jeszcze bardziej ograniczyć zużycie energii oraz koszty zakupu sprzętu. Po pierwsze, płyty te mają wlutowane procesory o mocy najwyżej kilkunastu watów, co w porównaniu z dwurdzeniowym Celeronem czy Pentium, które mają po 55 watów, stanowi bardzo dużą oszczędność. Poza tym procesory te są w zasadzie za darmo, bo płyta wcale nie kosztuje więcej niż model z gniazdem LGA1155.

Format m-ITX nie oznacza, że płyta ma być słabo wyposażona. Wręcz przeciwnie, małe możliwości rozbudowy wymuszają, by miała wszystko, co potrzebne. Na co więc zwrócić uwagę, kupując płytę?

Przede wszystkim płyta musi mieć zestaw szybkich interfejsów. Musi to być przynajmniej jeden port SATA 3 do podłączenia dysku, przynajmniej dwa porty USB 3.0 do wymiany danych z pamięciami zewnętrznymi i port sieciowy gigabit ethernet. Musi być też przynajmniej jedno cyfrowe wyjście wideo.

Po co tak dobre interfejsy, skoro i tak użyjemy taniego i słabego procesora? Trzeba zdawać sobie sprawę, że trio w postaci słabego procesora, wolnego dysku i mało pojemnej pamięci RAM będzie dla użytkownika udręką. Natomiast nawet wolny procesor, taki jak Intel Atom czy AMD E-350, współpracujący z przeciętnym dyskiem SSD oraz 4 GB pamięci, pracuje całkiem szybko. Codzienne korzystanie z takiego zestawu będzie komfortowe.

Do testu wybraliśmy 8 popularnych płyt głównych m-ITX w cenach 200–400 zł. To konstrukcje bardzo różne.

Pod względem wyposażenia najlepsza okazała się płyta ASRock E350M1. Ma wszystko, co potrzebne do pracy – przede wszystkim procesor AMD E-350 z Radeonem HD 6310, współpracujący z pamięcią DDR3 1333 o pojemności do 16 GB. Udostępnia m.in. dwa cyfrowe wyjścia wideo (DVI i HDMI), 4 porty SATA 3 oraz interfejs PCI Express (pracujący niestety tylko w trybie x4). Jest także 8-kanałowy układ audio z wyjściem analogowym i optycznym oraz port gigabit ethernet. Do pełni wyposażenia brakuje portów USB 3.0.

Jeśli chodzi o drugą grupę płyt, czyli bez zintegrowanego procesora, najlepiej wypadł model Gigabyte GA-H77N-WiFi. To płyta z jednym z najnowszych chipsetów Intel H77, dzięki któremu ma dwa porty SATA 3, dwa porty USB 3.0, a także dwukanałowy kontroler pamięci. Producent pokusił się o dość nietypowy zestaw interfejsów, np. Wi-Fi.

Trzy płyty, które znalazły się na końcu naszego zestawienia, mają wyraźne braki w wyposażeniu. MSI H61I-B35/W8 ma tani chipset H61, przez co brakuje szybkich portów SATA i USB, a ASRock E35LM1 nie ma cyfrowych wyjść wideo. Natomiast płyty ASRock AD2550B-ITX nie wyposażono ani w jedne, ani w drugie.

Wydajność komputera zależy głównie od procesora. W płytach wyposażonych w gniazdo LGA1155 będzie taka, jaki procesor zainstalujesz. Ponieważ płyty mają pod tym względem bardzo duży potencjał, otrzymały oceny bardzo dobre. W porównaniu z nimi modele ze zintegrowanymi procesorami wypadają bardzo słabo, a jednordzeniowy AMD E-240 pod względem wydajności jest fatalny (patrz wykres powyżej). Przenosi się to dalej, bo np. szybkość wymiany danych między procesorem a pamięcią jest kilkakrotnie niższa niż w wydajnych procesorach Intela.

Na szczęście nie przekłada się to na inne ważne komponenty, np. kontroler SATA, który jest niezależnym układem. Dlatego wydajność dysku jest bardzo dobra we wszystkich sześciu płytach wykorzystujących standard SATA 3. Podobnie szybkość przesyłania danych przez USB była bardzo dobra w modelach z kontrolerem USB 3.0.

Sprawdziliśmy, jak wydajność wpływa na pobór energii. Największą moc miały oczywiście konfiguracje z płytami LGA1155, testowane z procesorem Core i3. Moc spoczynkowa wynosiła 24–28 W, a moc przy pełnym obciążeniu 48–52 W. Procesory AMD z serii E oraz Intel Atom mają kilkakrotnie niższy parametr TDP, ale moc spoczynkowa całego komputera wynosi 19–24 W, a moc przy pełnym obciążeniu to 22–31 W.

Płyty główne z chipsetem Intel H77 to nowoczesne konstrukcje, ale jak na potrzeby małych komputerów m-ITX wydają się trochę na wyrost. Dlatego lepiej zwrócić uwagę na płyty z chipsetami B75, które są tańsze o około 100 zł, a też mają wszystkie nowe rozwiązania.

Jeśli zależy ci na niskiej cenie płyty, polecamy urządzenie ze zintegrowanym procesorem AMD E-350 – ASRock E350M1 w cenie zaledwie 250 zł. Dokupując jedynie pamięć RAM, dysk SSD i obudowę, zyskujesz zgrabny i tani zestaw.

Opisy wybranych płyt głównych mini-ITX

Płyta z chipsetem Intel H77 Express, dzięki któremu udostępnia porty SATA 3 z obsługą RAID (choć w małym komputerze jest to zbędne) oraz USB 3.0. Ma także trzy cyfrowe wyjścia wideo, w tym dwa HDMI. Ciekawostką jest zestaw portów sieciowych: dwa gigabitowe oraz karta Wi-Fi 802.11n. Płyta obsługuje wszystkie procesory Intela o współczynniku TDP nieprzekraczającym 95 W, do 16 GB pamięci RAM (w trybie dwukanałowym). Można zainstalować w niej także kartę PCI Express x16. Dzięki takiej konfiguracji nadaje się do różnych, bardziej lub mniej typowych, zastosowań.

Kolejna płyta z chipsetem H77, zatem jej możliwości są zbliżone do zwycięzcy naszego testu. Obsługuje takie same procesory, pamięci i karty PCI Express. Ma jednak bardziej typowy zestaw złączy: tylko jeden port sieciowy, po jednym wyjściu HDMI, DVI i VGA, nie ma też interfejsu Wi-Fi. Za to jest wyposażona w aż sześć portów SATA, z czego dwa są w standardzie SATA 3 (oczywiście z obsługą RAID). Zatem płyta może stanowić podstawę do zbudowania nawet wydajnego peceta do gier albo serwera z pojemną macierzą dyskową. Jeśli zostanie użyta do małego peceta, jej możliwości nie zostaną w pełni wykorzystane.

Płyta wykorzystująca nieco słabszy chipset Intel B75 Express, ale dzięki niemu jest o 100 zł tańsza. W dodatku ma wszystko, co potrzeba: jeden port SATA 3 do podłączenia szybkiego dysku SSD, 6 portów USB (z czego dwa USB 3.0), komplet wyjść wideo. Obsługuje pamięci DDR3 1600 w trybie dwukanałowym (maks. 16 GB), można w niej instalować także karty PCI Express x16. Co ciekawe, moc komputera jest o kilka watów mniejsza niż w przypadku płyt z chipsetem H77. Ma też kilka drobnych wad, jak brak złącza głośnika czy brak opisu złącza przedniego panelu.

Płyta dla zwolenników ekonomicznych rozwiązań. Jest znacznie tańsza niż najlepsze modele w teście. Ma niemal takie same elementy, a do tego zintegrowany procesor AMD E-350. Pod względem wydajności jest on słaby, ale w połączeniu z dyskiem SSD i pamięcią 4 GB całość działa całkiem sprawnie. Ponadto jest to bardzo energooszczędne rozwiązanie, bo maksymalna moc komputera to około 30 W. Płyta ma też komplet interfejsów, w tym aż 4 porty SATA 3 oraz jeden eSATA. Wadą jest brak USB 3.0 – chipset A50M nie jest w niego zaopatrzony, a producent nie zdecydował się na dodatkowy układ.