Wolne multimedia

Większość technologii stosowanych w internecie: HTML, CSS, JavaScript, PHP czy oprogramowanie serwerów WWW i baz danych SQL, bazuje na otwartych standardach. Dzięki temu, że są rozwijane na podstawie licencji typu open source i nie chronią ich patenty, każdy może korzystać z nich bezpłatnie. To z kolei ułatwia szybki rozwój internetu.

Niestety, dobrodziejstwo otwartych standardów nie obejmuje formatów multimedialnych. Nawet tak wiekowe rozwiązania, jak JPEG opracowany w 1986 roku, nie są wolne od roszczeń patentowych. Powszechnie używany kodek H.264/MPEG‑4 jest rozwiązaniem komercyjnym i każdy twórca oprogramowania czy usług on-line, który chce z niego korzystać, musi wnosić opłaty licencyjne na rzecz organizacji MPEG LA. Opłaty licencyjne obejmują przede wszystkim twórców oprogramowania, które ma wbudowane kodeki i dekodery H.264/MPEG‑4, np. edytorów filmów czy narzędzi do transmisji strumieniowej wideo on-line. Ci z kolei przerzucają te koszty na swoich klientów. Ten mechanizm ogranicza implementację kodowania H.264/MPEG‑4 w oprogramowaniu open source przeznaczonym do zastosowań komercyjnych. Dotyczy to nawet tak sztandarowych projektów tej społeczności, jak Mozilla Firefox, która ze względu na te ograniczenia zwlekała z implementacją dekodera H.264/MPEG‑4 aż do tego roku. Do czasu, gdy firma Cisco zdecydowała się za darmo udostępnić kodek (w formie binarnej, nie kodu źródłowego) dla internetowych projektów open source, biorąc na siebie opłaty licencyjne.

Problem z multimedialnymi, zamkniętymi standardami w internecie jest solą w oku wielu firm. Należy do nich także Google, który chętnie korzysta z otwartoźródłowych rozwiązań również dlatego, że przynosi to wymierne oszczędności i pozwala dostosowywać oprogramowanie do własnych potrzeb, co z kolei uniezależnia internetowego giganta od innych korporacji. Aby zaradzić problemom wynikającym z braku otwartych standardów multimedialnych zgodnych z HTML5, Google kupił firmę On2 Technologies, która rozwijała niezależną od MPEG rodzinę kodeków wideo TrueMotion. Nowoczesny kodek TrueMotion V8, udostępniono dla wszystkich na zasadzie open source. Co ważne, Google nie tylko udostępnił kod źródłowy na najbardziej liberalnej licencji BSD, która w przeciwieństwie do GPL umożliwia korzystanie z kodu także w projektach zamkniętoźródłowych. Otoczył również kodek ochroną patentową, przejmując na siebie wszelkie roszczenia do zawartych w oprogramowaniu technologii, które mogłyby się pojawić w przyszłości.

Kodek jest oferowany obecnie pod nazwą WebM. Dokładnie rzecz ujmując, jest to nazwa kontenera, który obok strumienia wideo V8 zawiera strumień audio OGG, także bazujący na otwartym, konkurencyjnym wobec MP3 kodeku Vorbis. Sam WebM bazuje na opensource’owym projekcie MKV (matroska), od którego różni się przede wszystkim ograniczonym wyborem strumieni multimedialnych, które można w nim „zapakować”. WebM akceptuje tylko kombinację ścieżek wideo V8 i audio OGG.

Co więcej, na podstawie technologii przejętych od On2 Google opracował i udostępnił nowy format kodowania grafiki – WebP, który jest nie tylko otwarty i wolny od problemów patentowych, ale także nowocześniejszy i bardziej efektywny niż JPEG.

Najważniejszą zaletą WebM jest fakt, że oferuje jakość obrazu zbliżoną do H.264/MPEG‑4 całkowicie za darmo. W testach, szczególnie tych przeprowadzonych na filmach o bardzo wysokiej rozdzielczości i ustawieniach bardzo wysokiej jakości, filmy kodowane za pomocą komercyjnego kodeka H.264/MPEG‑4 zachowują więcej szczegółów oryginału. Natomiast w typowych zastosowaniach internetowych, w których dominują rozdzielczości SD lub HD 720p ze średnimi ustawieniami jakości, różnice są trudno dostrzegalne podczas oglądania.

Kodek V8 świetnie nadaje się także do wykorzystania w aplikacjach. Deweloperzy za darmo mogą zaimplementować go np. w komunikatorze. Korzysta z niego Skype, m.in. w trybie czatu grupowego i rozmowy wideo w jakości SD. Kodek sprawdzi się tak samo w internetowym systemie strumieniowej transmisji wideo. Korzysta z niego m.in. YouTube, gdzie strumienie WebM są dostępne obok strumieni MP4.

Pod względem użyteczności dla indywidualnego użytkownika jeszcze lepiej wypada format dla obrazów WebP. Jego największą zaletą jest silniejsza kompresja niż w przypadku JPEG. Stosując format WebP, można zredukować objętość plików o ok. ⅓ w porównaniu do JPEG, przy zachowaniu porównywalnej jakości obrazu. W zastosowaniach internetowych przekłada się to na szybsze ładowanie witryny czy galerii zdjęć, przy znaczącej oszczędności transferu danych. To nie koniec zalet. WebP, oprócz kompresji stratnej, pozwala zapisywać pliki z kompresją bezstratną tak jak w formacie TIFF czy PNG, zapewniając przy tym znacznie mniejsze pliki wynikowe niż obecnie używane formaty. WebP ma także możliwość tworzenia animacji oraz ma kanał przezroczystości, więc sprawdzi się równiez w zastosowaniach typowych dla formatów GIF i PNG.

Ponieważ WebM i WebP to młode formaty, na razie pliki wideo WebM są natywnie obsługiwane przez przeglądarki Google Chrome, Mozilla Firefox oraz Opera. W przypadku formatu WebP wspierają go tylko Chrome i Opera, natomiast Mozilla najprawdopodobniej wprowadzi jego obsługę wkrótce, gdyż naciska na to Facebook, który obecnie testuje format WebP i chce go szerzej wykorzystać w swoim serwisie. CMS-y, nawet darmowe, takie jak: Joomla czy Wordpress, są wyposażone we wtyczki, które pozwalają na serwowanie zamiennie plików w zależności od formatów obsługiwanych przez przeglądarkę użytkownika.

W przypadku formatu WebM poważnym ograniczeniem jest brak oficjalnego wsparcia dla tego standardu w profesjonalnych edytorach wideo. Na szczęście do niektórych aplikacji, np. dla Adobe Premiere Pro, dostępne są pluginy eksportu do WebM http://pcformat.pl/u/804. Natomiast, przygotowując do publikacji domowe wideo, najlepiej sięgnąć po zewnętrzne programy kodujące, które mają wbudowaną obsługę formatu WebM. Są wśród nich bezpłatne narzędzia, takie jak Miro Video Converter oraz XMedia Recode, za których pomocą można rekodować wideo MP4 lub WMV do formatu WebM, zyskując przy okazji mniejszy plik wynikowy. Przy takiej operacji trzeba jednak pamiętać, by w edytorze wideo zapisać film w bardzo wysokiej jakości, tak by nie poddawać obrazu silnej kompresji dwukrotnie.

Znacznie szerzej w świecie oprogramowania przyjął się standard WebP, który jest już zaimplementowany w większości popularnych przeglądarek plików graficznych (np. IrfanView, Picasa). Natywną obsługę zapewnia też edytor Pixelmator, doskonała i tania aplikacja zastępująca Photoshopa w zastosowaniach amatorskich. Po zainstalowaniu w systemie kodeka http://pcformat.pl/u/803 plik WebP będzie w pełni obsługiwany nie tylko przez Eksploratora Windows (miniaturka) czy systemową przeglądarkę plików graficznych, ale także w pakiecie MS Office. Również użytkownicy zaawansowanych edytorów graficznych, Photoshop czy GIMP, po instalacji pluginów mogą zapisywać pliki w formacie WebP (http://pcformat.pl/u/804).

Aby zakodować film w standardzie WebM, będziesz potrzebował programu, który obsługuje ten format. Polecamy Miro Video Converter http://pcformat.pl/u/799, który jest bezpłatny i łatwy w obsłudze. Z kolei format plików WebP jest obsługiwany przez popularne bezpłatne programy do zdjęć, jak IrfanView oraz Picasa. Dostępny jest także plugin dla Photoshopa, pozwalający na zapis zdjęć w tym formacie.

Podczas instalacji Miro Video Convertera aplikacja proponuje dodanie do systemu paska do przeglądarki promującego aplikację AVG. Nie potrzebujesz go, w związku z tym w drugim kroku kreatora naciśnij Decline. Tak samo w następnym oknie. Po instalacji uruchomi się okno konwersji. Kliknij Choose Files i wskaż plik wideo, który chcesz przekształcić na WebM.

Plik wyświetli się w kolejce. Możesz dodać do niej kolejne filmy do konwersji. Następnie musisz określić format wyjściowy. Rozwiń listę Format w dolnej części okna programu i wybierz z niej opcję Video. Biorąc pod uwagę format WebM, masz do wyboru dwa presety dla WebM HD oraz WebM SD. Na końcu kliknij Convert to WebM HD, jeśli konwertujesz film w wysokiej rozdzielczości.

Po zakończonej konwersji możesz obejrzeć plik w programie, który obsługuje format WebM. Polecamy VLCplayer http://pcformat.pl/u/800, który ma wbudowany odpowiedni kodek. Aby pliki WebM były poprawnie obsługiwane przez system Windows, musisz zainstalować filtr DirectShow, który dodaje obsługę tego formatu do podsystemu multimedialnego Windows.

W tym celu wejdź na stronę http://pcformat.pl/u/801 i pobierz plik o nazwie pokazanej na obrazku. Następnie uruchom instalator, a po zakończeniu jego pracy zrestartuj system. Po tym zabiegu pliki WebM powinny być poprawnie dekodowane w odtwarzaczach wykorzystujących DirectShow, np. w systemowym kombajnie multimedialnym Windows Media Player.

Pliki w formacie WebP możesz otwierać i zapisywać m.in. w popularnej przeglądarce zdjęć IrfanView http://pcformat.pl/u/802. Instalując IrfanView, musisz pamiętać o pobraniu nie tylko programu – IrfanView, ale także pliku z pluginami (ikonka Plugins/AddOns na stronie programu), gdyż tam są właśnie biblioteki warunkujące obsługę formatu WebP.

Aby zapisać zdjęcie w formacie WebP, po otwarciu IrfanView i wczytaniu zdjęcia, kliknij File, Save as. Następnie z listy Zapisz jako typ wybierz opcję WEBP. Pojawi się okienko WebP save options, które pozwala na dostrojenie obrazu. W sekcji Save preset wskaż rodzaj grafiki, który jest najbliższy twojemu obrazowi.

Opcję jakości, Quality, najlepiej pozostawić bez zmian, bo gwarantuje odpowiednią na potrzeby WWW jakość przy niewielkiej objętości pliku. Na końcu kliknij Zapisz. W IrfanView możesz skonwertować do WebP całą kolekcję zdjęć, korzystając z funkcji przetwarzania wsadowego – File, Batch Conversion/Rename.

Podobnie jak w przypadku formatu WebM można doinstalować obsługę WebP do podsystemu graficznego Windows. Wejdź na stronę http://pcformat.pl/u/803 i w sekcji WebP Codec for Windows kliknij Download. Po uruchomieniu instalatora zaakceptuj licencję, w kolejnym kroku kliknij Typical, a na końcu Install.

Kodek WebP dostępny jest także dla Photoshopa. Znajdziesz go na stronie http://pcformat.pl/u/804. Po pobraniu pliku WebP for Photoshop rozpakuj archiwum i skopiuj plugin do folderu Plug-ins/File Formats w katalogu roboczym aplikacji. Zaletą pluginu jest obsługa nie tyko stratnej kompresji (jak w IrfanView), ale także bezstratnej – Lossless, oraz kanału przezroczystości – Alpha Chanel. Plugin obsługuje również funkcję osadzania profili koloru ICC.