Czas dwóch rdzeni

• Sebastian Kręzel redaktor działu Hardware

Test pokazał, że na rynku jest obecnie wiele atrakcyjnych i niedrogich procesorów: układy Pentium Dual-Core, tanie serie Core 2 Duo czy wydajne i atrakcyjne cenowo Athlony 64 X2. To właśnie te procesory polecamy do zakupu. O najtańszych modelach jednordzeniowych radzimy zapomnieć. Nie warto ich kupować, bo nie poradzą sobie ani z Vistą, ani z nowymi grami. Jeszcze do niedawna Intel i AMD prześcigali się w premierach kolejnych wersji procesorów i w obniżkach cen. Obecnie AMD ma kłopoty z nowymi układami Phenom, Intel więc nie spieszy się z wprowadzaniem nowości. Producenci zdobywają klientów coraz tańszymi, a nie nowszymi odmianami układów.

W artykule znajdziesz:

• Wskazówki dotyczące kupna procesora
• Cechy dobrego procesora do komputera domowego
• Wyniki testu 16 układów w cenie do 500 zł

Wybierając procesor, nie musisz brać pod uwagę kosztownych modeli, bo obecnie nawet w zakresie cenowym do 500 zł wybór jest bardzo bogaty. Oczywiście im droższy układ, tym z reguły wydajniejszy, jednak na jego atrakcyjność wpływają także inne czynniki. Chodzi tutaj np. o ukrytą wydajność, czyli kwestię overclockingu . Zdarza się bowiem, że kupując procesor tańszy, możesz podnieść jego wydajność do wydajności układu znacznie droższego.

Jeszcze rok temu procesory jednordzeniowe radziły sobie w wielu zadaniach niewiele gorzej niż dwu-rdzeniowe, a w dodatku były sporo tańsze od swoich dwurdzeniowych odpowiedników. Obecnie sytuacja uległa znacznej zmianie.

Przede wszystkim ceny procesorów dwurdzeniowych bardzo mocno spadły, pojawiły się ich ekonomiczne odmiany, pracujące na wolniejszej magistrali FSB i z mniejszą pamięcią podręczną .

• Dwa rdzenie Współczesne aplikacje i gry wykorzystują dwa rdzenie. Poza tym komfort pracy jest dużo wyższy, kiedy programy pracujące w tle nie spowalniają aplikacji działających na pierwszym planie.
• Pamięć podręczna Powinna być możliwie duża, bo dzięki temu liczba odwołań do wolniejszej pamięci RAM może być mniejsza, co przyspiesza pracę peceta. Jednak nie we wszystkich aplikacjach pojemność tej pamięci ma znaczenie.
• Szybka szyna systemowa Zapewnia procesorowi lepszą komunikację z pozostałymi podzespołami komputera.
• Podatność na overclocking Tę cechę mają zwykle wolne układy, szczególnie z wolniejszą magistralą FSB. Utrudnienie może stanowić duża pamięć podręczna.
• Energooszczędność Procesor, który pobiera mniej prądu, jest jednocześnie chłodniejszy, a dzięki temu komputer może pracować ciszej.

Procesory jednordzeniowe nadal kuszą bardzo atrakcyjną ceną. Taki układ może stanowić podstawę bardzo taniego komputera, ale jeśli ma to być w miarę wydajny pecet, postaraj się jednak o najtańszy procesor dwurdzeniowy, który można już kupić za niespełna 200 zł. Wybór takiego właśnie procesora jest podyktowany rozwojem oprogramowania, które coraz lepiej korzysta z wielowątkowości i wielozadaniowości. Znaczne wymagania względem mocy obliczeniowej ma także system operacyjny Microsoft Windows Vista.

O tym, że wydajność procesora jest zależna nie tylko od jego częstotliwości (liczby megaherców), mogliśmy się przekonać już za czasów procesorów Pentium 4 i Athlon 64. Przemyślana architektura Athlonów miała znaczny wpływ na wydajność, bo wolniej taktowane układy AMD bez problemów wygrywały pojedynki z procesorami Intela o bardzo wysokich częstotliwościach.

Obecnie sytuacja uległa odwróceniu – to procesory Intela z rdzeniem o kodowej nazwie Conroe pracują z niższymi częstotliwościami, ale w większości wypadków spisują się lepiej niż konkurencyjne układy. Dzięki temu są atrakcyjniejsze, ale zdarzają się wyjątki. Nawet jeśli układy Intela mają lepszy wskaźnik wydajności do ceny niż AMD, to jednak na płycie głównej pod procesor AMD można trochę zaoszczędzić. Szczególnie dotyczy to zaawansowanych modeli płyt. Jednak w sprzedaży wciąż znajdują się tanie (200–250 zł) płyty główne ze starym, ale nadal świetnie się spisującym chipsetem Intel P965.

Głębszych przemyśleń wymaga rozbudowa komputera. W przypadku Intela bardzo często konieczna będzie wymiana płyty głównej. Nawet jeśli twoja poprzednia płyta ma gniazdo LGA775, nowy procesor prawdopodobnie nie będzie na niej działał. Niekiedy przy okazji wymiany płyty trzeba kupić także nową pamięć (jeśli wcześniej miałeś pamięci DDR ). W ten sposób koszt rozbudowy może dojść do 1000 zł.

Posiadacze komputerów z procesorami AMD mogą, choć nie zawsze muszą, mieć nieco łatwiej. Jeśli płyta ma podstawkę AM2, powinna bez większych problemów umożliwić pracę nawet najnowszego procesora dwurdzeniowego – wystarczy zaktualizować BIOS, a następnie wymienić procesor. Niestety, podstawka AM2 funkcjonuje na rynku stosunkowo niedługo i istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że starszy komputer ma inny typ gniazda procesora. Wtedy również trzeba będzie kupić procesor, płytę i nową pamięć.

• Phenom Czterordzeniowe układy oznaczone symbolami 9x00. Wymagają płyty głównej z podstawką AM2+, choć z pewnymi ograniczeniami powinny działać na płytach AM2. Obecne Phenomy mają błąd, który można ominąć kosztem wydajności.
• Athlon 64 X2 Dual-Core Dwurdzeniowe procesory z czterocyfrowymi oznaczeniami. W tej rodzinie panuje spory rozgardiasz, np. model 4800+ ma aż 5 odmian, które różnią się między sobą wieloma szczegółami. To zupełnie różne układy o takim samym oznaczeniu.
• Athlon X2 Dual-Core (BE-2xxx) Nowa odmiana procesorów dwurdzeniowych o niskich częstotliwościach, wytwarzanych w procesie 65 nm i pobierających maks. 45 W mocy. Są to więc najtańsze układy dwurdzeniowe AMD. Mimo braku liczby „64” w symbolu procesora są to układy 64-bitowe.
• Athlon 64 Najstarsza odmiana 64-bitowych procesorów jednordzeniowych, z czterocyfrowymi oznaczeniami.
• Athlon 64 (LE-1xxx) Nowe Athlony z pojedynczym rdzeniem, o parametrach bardzo podobnych do starych Athlonów 64. Procesory z tej serii charakteryzują się niskimi zegarami oraz poborem mocy nieprzekraczającym 45 W. Jest to właściwie jedyny element, jaki wyróżnia je od Athlonów 64.
• Sempron (LE-1xxx) Najtańsze, energooszczędne procesory AMD z pojedynczym rdzeniem. Mają pamięć podręczną o pojemności 512 lub 256 kB.

W każdym procesorze drzemie odrobina dodatkowej, niewykorzystanej mocy, którą można wydobyć, podkręcając układ. W przypadku Intela daje to z reguły lepsze efekty. Po pierwsze, można osiągnąć większy procentowy przyrost częstotliwości. Po drugie, zwiększenie tej częstotliwości daje lepszy efekt (większy przyrost wydajności) niż w procesorach AMD, co wynika z lepszej architektury.

Ponadto wśród dwurdzeniowych procesorów Intela zdarzają się prawdziwe perełki – ich częstotliwość można podnieść o około 70–80 procent. Po wykorzystaniu lepszego zestawu chłodzącego wyciśnięcie jeszcze wyższej częstotliwości nie stanowi większego problemu.

Również wśród procesorów AMD można trafić na układ atrakcyjny pod względem overclockingu. Dotyczy to układów o niskiej częstotliwości pracy, ale głównie układów jednordzeniowych. Dwurdzeniowe pozwalają wykrzesać jedynie 15–30 proc. dodatkowej mocy procesora.

Sprawdziliśmy możliwości szesnastu współczesnych procesorów z niższego i średniego przedziału cenowego, w cenach do 500 zł.

Przeglądając oferty sklepów w poszukiwaniu procesora, można poczuć się zagubionym. Oznaczenia układów niewiele mówią o ich ogólnej wydajności. Bardzo trudno jest też pozycjonować poszczególne modele względem procesorów konkurencji.

Do niedawna problem z oznaczeniami dotyczył Intela, obecnie znacznie gorzej jest wśród procesorów AMD. Firma ma teraz dwie rodziny układów dwurdzeniowych: Athlon 64 X2 Dual-Core i Athlon X2 Dual-Core. Zamiast czterocyfrowych oznaczeń (np. 4000+) w nowych modelach pojawiły się symbole typu BE-xxxx czy LE-xxxx. Aby rozpoznać, z jakim procesorem masz do czynienia, musisz sprawdzić jego oznaczenia i poszukać szczegółów na stronie WWW producenta szczegółowych parametrów.

Intel ma obecnie bardziej czytelne oznaczenia. Co prawda, również tu dostępne są układy Core 2 Duo oraz Pentium Dual-Core (a wkrótce także Celeron Dual-Core), które są układami o podobnej architekturze i mogłyby mieć takie same nazwy. Jednak sytuację ratują numeryczne symbole poszczególnych modeli: najtańsza rodzina procesorów ma oznaczenia E2xxx, pośrednia E4xxx, najszybsze modele Core 2 Duo to E6xxx, kolejne będą miały E8xxx.

• Core 2 Quad Procesory czterordzeniowe. Najtańszym przedstawicielem tej rodziny jest model o symbolu Q6600 (cena 800–900 zł). W niedalekiej przyszłości obok modeli Q/QX6xxx pojawią się układy z serii Q/QX9xxx, wykorzystujące rdzeń Yorkfield (45 nm).
• Core 2 Duo Podstawą tej rodziny są procesory oznaczone symbolami E6x00, z 2 lub 4 MB pamięci podręcznej, wykorzystujące magistralę 266 MHz (efektywnie 1066 MHz). Niektóre z nich, oznaczone jako E6x20, mają 4 MB pamięci podręcznej. Układy E6x50 dodatkowo pracują na magistrali 333 MHz (1333 MHz). Seria ekonomiczna to E4xxx, wykorzystuje magistralę 200 MHz (800 MHz). Procesory z rdzeniem Penryn (45 nm) będą miały oznaczenia E8x00.
• Pentium Dual-Core Odmiana procesorów Core 2 Duo oznaczona jako E2xxx, w porównaniu z E4xxx mają 1 MB pamięci podręcznej.
• Pentium D Stara odmiana procesorów dwurdzeniowych, dużo mniej sprawna od Core 2 Duo czy nawet Pentium Dual-Core.
• Celeron 4xx Procesory z okrojonym rdzeniem Conroe (tzw. Conroe-L), mają 512 kB pamięci podręcznej drugiego poziomu, pracują na szynie systemowej 200 MHz (800 MHz). Do poprawnej pracy potrzebują nowych płyt głównych.
• Celeron D 3xx Starsza odmiana Celeronów, bazująca na okrojonym rdzeniu Pentium 4. Układy bardzo powolne, już niemal niedostępne w obiegu pierwotnym.

Znakomita większość osób traktuje komputer jako maszynę do grania. Ta z kolei nie może bazować tylko na wydajnej karcie graficznej, bo nie mniejsze znaczenie ma zastosowany procesor. Spore różnice w grach uwidaczniają się między procesorami dwurdzeniowymi i jednordzeniowymi. Faktem jest, że nie we wszystkich grach widoczne są duże dysproporcje, bo np. starsze nie potrafią dobrze wykorzystać obu rdzeni procesora.

Inną sprawą jest to, że procesory AMD o wydajności zbliżonej do układów Intela nieco lepiej sobie radzą w grach. To zaleta m.in. zintegrowanego kontrolera pamięci. Niestety, w testach obliczeniowych wyżej taktowane układy AMD nieznacznie ustępują Core 2 Duo.

W bardziej ambitnych pracach, np. renderingu, procesory AMD wypadają również nieco słabiej od układów Intela. Różnice bywają jednak bardzo znikome i o przewadze jednego lub drugiego procesora przesądzają inne czynniki, takie jak: pobór mocy, ilość emitowanego ciepła czy podatność na podkręcanie.

Wiele się dzieje w segmencie procesorów ekonomicznych. Pojawiły się naprawdę tanie, a jednocześnie wydajne procesory dwurdzeniowe. W przypadku Intela są to układy Pentium Dual-Core, od dłuższego czasu dostępna jest także seria Core 2 Duo E4xxx. Układy te, mimo różnych nazw, mają ze sobą wiele wspólnego – wykorzystują m.in. magistralę 200 MHz i mają wyłączone sprzętowe wsparcie dla wirtualizacji . W przypadku AMD tanimi układami dwurdzeniowymi są Athlony X2 Dual-Core (modele BE-2xxx), w których pobór mocy został zmniejszony do 45 W.

Nadal dostępne są także układy jednordzeniowe, w teście zajmują one oczywiście ostatnie pozycje. AMD ma układy Athlon 64 i Sempron (modele LE-1xxx), Intel zaś Celerony z nowym rdzeniem Conroe-L. Są to praktycznie układy Core 2 Duo zredukowane do jednego rdzenia i z okrojoną pamięcią podręczną. Niedługo te ostatnie układy znikną z rynku, a ich miejsce zajmą Celerony dwurdzeniowe.

Testy potwierdziły podatność procesorów Intela na podkręcanie. Wyjątkowym procesorem okazał się dwurdzeniowy Pentium Dual-Core E2140, którego taktowanie udało się podnieść do przeszło 3 GHz (fabryczna częstotliwość to 1,6 GHz). Zatem za cenę nieco powyżej 200 zł można stać się właścicielem układu o mocy obliczeniowej zbliżonej do Core 2 Duo E6750 lub E6850. Oczywiście pamiętać należy, że o sukcesie decyduje wiele czynników, jak np. rodzaj i jakość płyty głównej oraz pamięci, wersja (tzw. stepping) procesora, a nawet konkretny jego egzemplarz.

W układach AMD zapas mocy jest mniejszy – nie przekracza 30 procent i w układach dwurdzeniowych nie ma co liczyć na więcej. Zdarzają się konstrukcje jednordzeniowe, w których można uzyskać większy przyrost częstotliwości, jak np. Sempron LE-1100 (55 procent). Ponadto procesory te są dobrymi propozycjami do cichego komputera, bo ich temperatura w czasie spoczynku nie przekracza 25 stopni, dzięki czemu można zastosować chłodzenie pasywne.

Nie można jednoznacznie powiedzieć, że jeden procesor jest szybszy od drugiego. Przeprowadzone testy wykazały, że układy AMD w części testów wypadają lepiej (np. w grach), w innych pozostają w tyle za Intelem. O zdecydowanej przewadze Intela często decydują inne czynniki, takie jak podatność na overcloc-king, czy też nieco atrakcyjniejsza cena samego procesora.

Ostatni test procesorów opublikowaliśmy w PC Formacie 5/2007. Testowaliśmy procesory w cenie do 1000 zł. Zwyciężył Intel Core 2 Duo E6400 kosztujący 910 zł. Dziś prezentujemy modele dwukrotnie tańsze. Jednak w kilku wypadkach są to te same układy, tylko ich ceny drastycznie spadły. Pojawiły się też jeszcze szybsze modele, ale także nowe, energooszczędne układy, wytwarzane w nowej technologii. Z rynku zniknęło wiele modeli jednordzeniowych i pierwsze układy z podwójnym rdzeniem (Pentium D).

W przypadku procesorów Intela sytuacja z podstawkami jest nadzwyczaj klarowna, bo na rynku funkcjonuje tylko jedno złącze LGA775. Niestety, nie oznacza to, że do dowolnej płyty można zastosować dowolny procesor. O tych możliwościach decyduje zarówno chipset płyty głównej, jak i jego wersja. Na przykład płyty z wczesną wersją świetnego chipsetu P965 nie umożliwiały pracy procesorów Core 2 Duo, z późniejszą – już na to pozwoliły.

W przypadku procesorów AMD na rynku dostępne są płyty z podstawką AM2, a także jej rozwinięciem AM2+. (mechanicznie niczym się nie różnią). Płyta z podstawką AM2+ jest przeznaczona do procesorów AMD Phenom i obsługuje szynę HyperTransport 3.0 o zwiększonej częstotliwości. Phenomy powinny działać także na płytach AM2, oczywiście po aktualizacji BIOS-u. Jednak docierają do nas informacje, że czasem na starszych płytach układy te nie działają.

Najszybszy przedstawiciel procesorów średniego pułapu cenowego. Ma całkiem sporą wydajność, w grupie modeli kosztujących do 500 zł jego pozycji zagrozić może tylko Athlon X2 5600+, który lepiej wypada w grach. Mocną stroną procesora Intel jest jednak lepsza podatność na overclocking, dzięki czemu bardzo łatwo można dodatkowo zwiększyć jego osiągi. Procesory z linii E4x00 dysponują mniejszą pamięcią podręczną poziomu drugiego (2 MB) i pracują z szyną o częstotliwości 800 MHz.

Najpopularniejsza linia procesorów firmy AMD. W zestawieniu z procesorami Core 2 Duo uwidoczniają się braki w leciwej już architekturze procesorów AMD. Mimo to wyżej taktowane układy mogą rywalizować z układami konkurencji. Co więcej, w niektórych aplikacjach spisują się lepiej niż procesory Core 2 Duo. Niestety, topowe modele AMD Athlon 64 X2 Dual-Core podkręcają się bardzo słabo. Decydując się na taki procesor, można oszczędzić nieco na płycie głównej, bo płyty AMD są tańsze od odpowiedników Intela.

Dual-Core to ekonomiczna odmiana procesorów dwurdzeniowych, wywodząca się z Core 2 Duo. Ich pamięć podręczna została ograniczona do 1 MB, a procesory wykorzystują szynę FSB 800 MHz. Podobnie jak modele E4x00, nie obsługują sprzętowej wirtualizacji. Wymienione cechy, a także niskie częstotliwości pracy i proces produkcyjny 65 przyczyniają się do dużych możliwości podkręcania. W trakcie testów model E2140 udało się nam podkręcić o ponad 90 procent. W efekcie stał się wydajniejszy niż najszybszy E4x00.

Firma AMD postanowiła wyraźnie odseparować niektóre nowe układy od starszych modeli. Układy z opisywanej serii cechują się niskimi częstotliwościami pracy, stanowią więc ekonomiczną linię procesorów dwurdzeniowych. Athlony X2 z tej serii bazują na rdzeniu Brisbane (65 nm), ich pobór mocy nie przekracza 45 W, a to oznacza, że układy te wytwarzają niewielką ilość ciepła. Trzeba też przyznać, że w porównaniu z wydajniejszymi modelami procesorów te całkiem nieźle się podkręcają.

Nowa, niskobudżetowa odmiana procesorów z jednym rdzeniem, które zastępują Athlony 64. Różnią się od poprzednich zmniejszonym poborem mocy (maks. 45 W), co pozwala na ich pasywne chłodzenie i wykorzystanie w cichym pececie. Do zalet należy zaliczyć możliwość zainstalowania procesora nawet na starej płycie głównej. Niestety, jak na dzisiejsze czasy, układy te nie mogą rywalizować nawet z najtańszymi procesorami dwu- rdzeniowymi, trudno z czystym sumieniem polecić zakup takiego proesora.

Współczesne Semprony z oznaczeniami LE-1xxx mają stanowić najbardziej atrakcyjną cenowo grupę procesorów, ale przy wydajności znacznie ustępującej tanim układom dwurdzeniowym nawet ich cena nie wygląda atrakcyjnie. W stosunku choćby do szybszego Athlona 64 różnica w cenie jest minimalna, kusić może jedynie mały pobór mocy oraz emisja ciepła, przez co Sempron może stanowić podstawę cichego komputera biurowego. Do domu zdecydowanie nie polecamy – lepiej dołożyć 100 zł i kupić procesor dwurdzeniowy.