Grafika z przyszłością

W artykule znajdziesz:

• Najważniejsze cechy współczesnych kart graficznych
• Porównanie możliwości kart obecnej i poprzedniej generacji
• Wyniki testów 16 modeli ze średniej i wyższej półki

Wybierając dzisiaj kartę graficzną do gier najbliższej przyszłości, należy zwrócić uwagę przede wszystkim na dwie cechy. Po pierwsze, najlepiej wybrać model ze złączem PCI Express. Chociaż niektóre nowe karty nadal są sprzedawane w wersji AGP, to jednak zdecydowana większość jest przeznaczona do instalacji w nowszym gnieździe. Jeśli jednak masz starszy komputer i w najbliższym czasie nie planujesz wymiany płyty głównej, możesz kupić kartę ze złączem AGP.

Trzeba przy tym pamiętać, że karta AGP nie będzie modelem o dużych możliwościach – prawie wszystkie wydajne modele AGP są zgodne tylko ze starszą wersją Di-rectX . W starszym komputerze nie zainstalujemy najszybszych kart graficznych, na przykład z rodziny GeForce 8800 oraz Radeon HD 2900 (jednak niewykluczone, że w przyszłości któryś producent wprowadzi taki produkt).

Drugim ważnym kryterium są sprzętowe możliwości układu graficznego (lista wspieranych funkcji 3D), który znajduje się na karcie graficznej. Określa je wersja obsługiwanego przez układ interfejsu DirectX. W dziesiątej odsłonie DirectX wprowadzono jednostki cieniowania pikseli i wierzchołków w wersji 4.0, które mają większe możliwości niż ich starsze odpowiedniki z pakietu DirectX 9, dzięki czemu mogą realizować bardziej rzeczywiste efekty graficzne. Ważne jest zatem, by karta graficzna była zgodna z DirectX 10. Takie karty mają najbogatszą paletę funkcji graficznych, co oznacza w praktyce tyle, że zobaczymy na nich najbardziej zaawansowane efekty specjalne w grach.

W tej chwili obaj liczący się producenci układów graficznych, Nvidia i ATI, mają w ofercie produkty zgodne z DirectX 10. Są to – odpowiednio – rodziny kart GeForce 8000 i Radeon 2000. Nvidia wiedzie prym pod względem wydajności – GeForce 8800 Ultra i 8800 GTX to najszybsze (i jak na razie bezkonkurencyjne) układy graficzne na rynku. ATI Radeon HD 2900 XT, sztandarowy model AMD, jest konkurencyjny dopiero w stosunku do GeForce 8800 GTS z 640 MB pamięci lokalnej. Wspomniane karty nie tylko oferują pełną zgodność z DirectX 10, ale także bardzo wysoką wydajność – wyższą niż jakikolwiek poprzedni topowy model (np. GeForce 7900 GTX czy Radeon X1950 XTX).

Niestety, o niższych modelach nie można powiedzieć tyle dobrego i tutaj na kupujących czyhają niemiłe niespodzianki. Układy, na których bazie przygotowano tańsze modele, są znacznie zubożone w stosunku do swoich droższych wersji. GeForce 8800 GTX udostępnia 128 jednostek SPU , zajmujących się obliczeniami cieniowania pikseli, podczas gdy GeForce 8600 GTS ma ich już tylko 32. Ponadto szyna danych do pamięci w GeForce 8800 GTX ma szerokość 384 bitów (przepustowość 86 GB/s), a w GeForce 8600 GTS – tylko 128 bitów (przepustowość 32 GB/s). Wszystkie te zmiany powodują, że karty z układami GeForce 8600 (i niższe) są sporo wolniejsze od najlepszych modeli.

Sytuacja wygląda analogicznie w przypadku układów ATI. Radeon HD 2900 XT ma 64 procesory SPU, a Radeon HD 2600 XT jedynie 24. Szyna danych do pamięci została zwężona z 512 do zaledwie 128 bitów. Karty GeForce 8500 i Radeon HD 2400 są w dodatku jeszcze wolniejsze.

Jaki z tego wniosek? GeForce 8600 oraz Radeon HD 2600 oferują wsparcie DirectX 10, ale ich wydajność w praktyce nie zachwyca – często plasuje się poniżej wielu popularnych układów poprzedniej generacji, które dzisiaj można dostać za stosunkowo niewielkie pieniądze (np. GeForce 7900 GS, Radeon X1950 Pro). Przed zakupem warto się więc zastanowić, czy nie lepiej kupić starszą, niegdyś topową kartę zgodną z DirectX 9, niż najnowszy model tylko dla zgodności z DirectX 10, jednocześnie wydatnie zmniejszając rozdzielczość i szczegółowość grafiki w najnowszych produkcjach.

Wreszcie warto mieć na uwadze pułapki związane z nazewnictwem. Niektórzy sprzedawcy błędnie twierdzą na przykład, że Radeon HD 2400 Pro jest lepszym wyborem od Radeona X1950 Pro, bo przecież ma wyższe oznaczenie. Tymczasem w rzeczywistości ten drugi jest wielokrotnie szybszy. Pamiętajmy, że hierarchia oznaczeń funkcjonuje jedynie w obrębie tych samych rodzin produktów (GeForce 7000, GeForce 8000, Radeon X1000, Radeon HD 2000).

Kupując akcelerator grafiki, dobrze jest zwrócić uwagę na zainstalowany na nim system chłodzenia. Większość kart jest chłodzonych przez niewielki radiator z zamocowanym wentylatorem (tzw. chłodzenie aktywne). Na rynku istnieje jednak sporo modeli chłodzonych bezgłośnie (samym radiatorem). Takie karty wprawdzie nie podkręcają się najlepiej i rzadko są sprzedawane w fabrycznie podkręconych wersjach, ale zagwarantują cichą pracę komputera, co jest ważne zwłaszcza wtedy, kiedy ma on służyć jako narzędzie do pracy.

Jeśli kupujemy wydajny model chłodzony pasywnie (bez wentylatora), to dobrym pomysłem jest instalacja karty w przewiewnej obudowie – unikniemy tym samym przykrych niespodzianek związanych z przegrzewaniem się karty (to jednak rzadkość).

Przy chłodzeniu ważną rolę odgrywają też gabaryty modułu chłodzącego. Chłodzenie dzielimy pod tym kątem na dwa typy: jednoslotowe i dwuslotowe. Te pierwsze moduły są bardziej kompaktowe, a drugie – niestety – zasłaniają sąsiadujący z kartą graficzną port płyty głównej. Decydując się na zakup karty z rozbudowanym systemem chłodzenia, możemy często stracić istotne gniazdo na płycie głównej (PCI lub PCI Express x1), pozbawiając się tym samym możliwości instalacji dodatkowej karty rozszerzeń (np. tunera telewizyjnego), jeżeli płyta nie ma kilku tego typu gniazd.

Na potrzeby artykułu zestawiliśmy 16 kart graficznych z dwóch przedziałów cenowych. Droższe modele kosztują 1000–1400 zł, a tańsze 250–700 zł. Oczywiście w tym drugim przedziale znajdują się karty optymalne dla ogromnej większości użytkowników.

Osiem przetestowanych kart pochodzi z wyższej (choć nie najwyższej) półki. Najszybszym modelem okazał się Asus EN8800GTS/HTDP/ 640 MB oraz modele z układami Radeon HD 2900 XT (MSI i GeCube). Tuż za nimi w teście znalazły się fabrycznie podkręcone karty z GeForce 8800 GTS, ale z 320 MB pamięci (EVGA i ponownie MSI). Mimo że obie pracują z wyższymi zegarami od karty Asusa, to jednak w wymagających trybach graficznych (szczególnie powyżej 1600x1200) większe znaczenie ma pojemność pamięci graficznej – kartom EVGA i MSI wyraźnie jej zabrakło.

Nieźle się spisały karty MSI RX2900XT-VT2D512E oraz GeCube Radeon HD 2900 XT. Napędzający je układ Radeon HD 2900 XT to udany GPU, konkurencyjny wobec GeForce 8800 GTS 640 MB tak pod względem osiągów, jak i ceny. Jeżeli komuś zależy głównie na wydajności w przetwarzaniu grafiki trójwymiarowej, może dokonać wyboru ze względu na preferencje w stosunku do danego producenta układu – ATI bądź Nvidia. Karty te mają jednak kilka wad. Jedną z nich jest ogromny pobór mocy – to zdecydowanie najbardziej łakome na prąd karty graficzne na rynku – potrafią pobrać nawet 230 watów mocy (GeForce 8800 GTS potrzebuje maksymalnie 150–170 watów). Drugą wadą jest bardzo głośny chwilami wentylator. Jako rekompensatę Radeon HD 2900 XT (i inne karty z układami z rodziny Radeon HD 2000) ma wbudowany kontroler dźwięku 5.1 i przez złącze DVI (po zastosowaniu przejściówki HDMI ) może przesyłać także dźwięk.

W testach wydajności dobrze wypadły również dwa układy z poprzedniej generacji, Radeon X1950 XTX (na karcie Asus EAX1950 CrossFire) i GeForce 7900 GTX (Asus EN7900GTX). Okazuje się, że jeśli komuś nie bardzo zależy na grach DirectX 10 (na których liczne pojawienie się jeszcze poczekamy), to śmiało może wybrać coś z poprzedniej serii kart. Przetestowane modele są raczej drogie ze względu na „końcówki” magazynowe, ale można je kupić taniej na aukcjach lub wybrać ich tańsze odmiany, np. GeForce 7900 GTO, Radeona X1950 XT.

Wszystkie starsze modele zapewnią wyższą wydajność od nowości zgodnych z DirectX 10 w postaci kart GeForce 8600. Zamiast wydawać w tej chwili ponad 600 złotych na dowolny model z układem GeForce 8600 GTS, lepszym wyjściem będzie kupno szybkiej karty poprzedniej generacji. Na model zgodny z DirectX 10 można się przesiąść dopiero za kilka miesięcy – kiedy ceny spadną lub Nvidia i ATI wprowadzą na rynek tańsze odmiany topowych akceleratorów (np. Radeon HD 2900 Pro).

Wśród tańszych kart najlepiej się sprawdzają modele wyposażone w GPU GeForce 8600 GTS i 8600 GT. Te pierwsze są jednak stosunkowo drogie i lepszym wyjściem jest kupno jednej z fabrycznie podkręconych kart GeForce 8600 GT, które nie tylko są tańsze, ale też oferują niewiele gorszą wydajność. W teście wyróżnia się na tym polu karta Galaxy GeForce 8600 GE, która jest godna polecenia, choć nie dla każdego. Chodzi przede wszystkim o jej głośny system chłodzenia — nie polecamy tego modelu do cichego komputera. GeForce 8600 GT jest jednak układem podatnym na podkręcanie (powszechne jest „podgonienie” go z 580 MHz do ponad 700 MHz), dlatego nawet dowolny model może się okazać dobrym wyborem dla kogoś, kto potrafi samodzielnie podkręcić kartę.

Dobrą alternatywą dla kart GeForce 8600 GT są akceleratory wyposażone w układ Radeon HD 2600 XT. Oferują one zbliżoną wydajność i konkurencyjne ceny. Zaprezentowany w teście model HIS Radeon HD 2600XT IceQ Turbo jest tego doskonałym przykładem. Karta jest cicha, ma dobrą wydajność i w dodatku nie jest bardzo kosztowna.

Najtańsze modele w teście, ze względu na niską wydajność, raczej nie nadają się do najnowszych gier — sprawdzą się dobrze w innych zastosowaniach.

• WYDAJNOŚĆ Karta musi oferować na tyle dużą moc obliczeniową, by sprostać obecnym grom. Powinna mieć też rezerwę mocy, by możliwe było granie w gry, które pojawią się w najbliższej przyszłości.
• ARCHITEKTURA Karta powinna być zgodna z DirectX 10, czyli mieć jednostki cieniujące zgodne z wersją Shader Model 4.0. Szyna danych do pamięci powinna mieć szerokość przynajmniej 256 bitów. Najlepiej, gdy karta ma 64 lub 96 jednostek cieniujących (odpowiednio w przypadku ATI/Nvidia).
• DODATKOWE WYPOSAŻENIE Standardowym wyposażeniem jest przynajmniej jedna przejściówka DVI/D-Sub, przejściówka podłączana do wyjścia telewizyjnego oraz płyta ze sterownikami. Wskazany jest też program do odtwarzania filmów DVD, narzędzia do overclockingu i oczywiście pełna wersja jednej ze znanych gier.
• ZESTAW CHŁODZENIA Jeśli planujesz zbudować cichy komputer, karta graficzna powinna być wyposażona w pasywny system chłodzący, ale na tyle skuteczny, aby nie było potrzeby obniżania częstotliwości układu graficznego.
• PODATNOŚĆ NA OVERCLOCKING Atutem karty graficznej może też być podatność na overclocking. Dzięki temu użytkownik niejako w prezencie dostaje dodatkową wydajność.

Sebastian Stolarczyk
redaktor działu Hardware

Porównanie najtańszych kart najnowszej generacji z kartami z wyższej półki w tej samej skali ocen pokazuje, jak duże różnice są między nimi. Nie oznacza to jednak, że modele, które uzyskały najsłabsze oceny, nie są godne polecenia – wszystko zależy od zastosowania. Każda bowiem grafika zewnętrzna, nawet ta najtańsza, da lepszą jakość obrazu i wydajność, niż grafika zintegrowana. Przyda się więc przy pracach graficznych, starszych grach lub nawet nowych, ale wyświetlanych z niższą rozdzielczością lub bez zaawansowanych efektów graficznych.

Karty graficzne z wyższej półki

Jedna z najszybszych kart w teście. Wersja z 640 MB pamięci radzi sobie lepiej w wysokich rozdzielczościach, gdzie tekstury 3D są wysoce pamięciożerne. Model Asusa nieźle się podkręca i pracuje niemal bezgłośnie. Jest mniej łakomy na prąd niż Radeon HD 2900XT.

Silny konkurent GeForce 8800GTS 640 MB, choć słabo radzi sobie z niektórymi grami. Niestety, karta stawia wysokie wymagania względem systemu zasilania i chłodzenia. Do kupna karty przekonuje dołączony zestaw Black Box z kilkoma przebojami firmy Valve.

Karta w wydaniu GeCube nie różni się praktycznie od akceleratora MSI – wykorzystuje ten sam referencyjny system chłodzenia i pracuje z identycznymi zegarami GPU i pamięci. Pod względem osiągów mieści się zatem w ścisłej czołówce. Niestety, ma słabsze wyposażenie.

Układ graficzny i pamięć tej karty pracuje z częstotliwością wyższą niż typowe modele GeForce 8800 GTS, więc wydajność też jest nieco wyższa. Atutem karty jest 10-letni okres gwarancyjny (po rejestracji karty na stronie WWW producenta).

To druga fabrycznie podkręcona karta z GeForce 8800 GTS w teście. Wypadła jednak trochę gorzej od karty EVGA z powodu niższego taktowania jednostek cieniujących GPU. Na uwagę zasługuje bogaty zestaw dodatków, plusem jest względnie cicha praca karty.

Typowy, niepodkręcony przedstawiciel kart GeForce 8800 GTS, ma też referencyjny system chłodzenia. Na przykładzie tej karty widać, że 320 MB pamięci grafiki nie zawsze wystarczy – w grze S.T.A.L.K.E.R. karta wypadła prawie dwukrotnie słabiej niż model z 640 MB.

Karta z układem poprzedniej generacji, bez obsługi DirectX 10, więc niektóre gry wykorzystywane do testów działają tylko w trybie DirectX 9. Jej wydajność jest wysoka, co zawdzięcza wydajnemu układowi Radeon X1950 XTX oraz szybkim pamięciom GDDR4.

Najszybszy model poprzedniej generacji z układem Nvidia. Nie obsługuje DirectX 10, a w grze Oblivion nie da się uzyskać pewnych efektów graficznych (niektóre wyniki testów mają wartość zerową). Można znaleźć tańsze i wolniejsze wersje tych kart, oznaczone GeForce 7900 GTO.

Karty graficzne ze średniej i niższej półki

Kartę wyposażono aż w 512 MB pamięci GDDR3 1,86 GHz, co zbliża ten model do osiągów droższych kart z pamięciami GDDR4. W testach wydajności wyniki są na poziomie GeForce 8600 GT. Atutem modelu jest udany, niemal bezgłośny system chłodzenia IceQ.

Najszybszy produkt w tej kategorii, pod względem wydajności lepszy niż HIS z Radeonem HD 2600 XT. W stosunku do wielu kart GeForce 8600 GTS, model EVGA wyróżnia się podwyższonym taktowaniem. Wadą karty jest chwilami głośny system chłodzenia.

Nieznacznie podkręcona karta z układem GeForce 8600 GT. Zainstalowany na układzie system chłodzenia jest bardzo wydajny (o 10 stopni niższa temperatura niż u konkurencji), ale niestety karta jest wyraźnie słyszalna, ponadto zajmuje dwa sloty płyty głównej.

Karta wykorzystuje podkręcony układ GeForce 8600 GT i identyczne pamięci jak w droższych kartach GeForce 8600 GTS. Otrzymujemy więc akcelerator o niezłej wydajności, ale w niższej cenie. Tradycyjnie w przypadku Galaxy w zestawie nie ma żadnego oprogramowania ani gier.

Produkt nie jest demonem wydajności, ale poradzi sobie z najnowszymi grami przy średnich ustawieniach jakości obrazu. Kartę wyposażono w pasywne chłodzenie, ale radiator na rewersie karty może kolidować z wyższymi radiatorami chipsetu płyty głównej lub pamięci RAM.

Karta nie ma wiele wspólnego z typowymi przedstawicielami GeForce 8500 GT. Producent zamontował na niej szybkie pamięci GDDR3 i dodatkowo podkręcił układ graficzny. Zabiegi przekładają się na wzrost wydajności w stosunku do większości kart z rodziny GeForce 8500.

Karta przeznaczona do cichych komputerów, które często służą np. do oglądania filmów. Mimo zgodności z DirectX 10 raczej nie warto próbować uruchamiać na niej najnowszych gier – wydajność jest zbyt niska. Wystarczy do odtwarzania filmów HD, ale bez obsługi HDCP.

Karta przygotowana z myślą o komputerach biurowych. Nie zagwarantuje najwyższych osiągów w grach, ale dobrze poradzi sobie z innymi zadaniami. W czasie testów obraz był wyblakły i pozbawiony kontrastu, ale może to być wada testowanego egzemplarza.