Mały, cichy, wszechstronny

• ODPOWIEDNI EKRAN Duży ekran, zazwyczaj 15,4”, pozwoli wykorzystać notebook do pracy i rozrywki. Jeśli ma przy tym rozdzielczość większą niż 1280x800, będzie wyświetlał dużo szczegółów. W razie potrzeby kup notebook z ekranem 17-calowym. Z kolei mały ekran, o przekątnej 10–13”, pozwala producentowi zmniejszyć masę i wymiary komputera, więc jest idealnym rozwiązaniem do notebooków, które często się przenosi.
• KLAWIATURA I TOUCHPAD Elementy te bardzo wpływają na wygodę korzystania z notebooka. Wszystkie klawisze, szczególnie takie jak [Enter], [Shift], [Ctrl], [Alt] czy klawisze [Windows], powinny być naturalnej wielkości. Plusem jest wydzielona sekcja klawiszy strzałek. Również touchpad powinien być duży, prostokątny, z dwoma przyciskami. Powinien mieć lekko matową powierzchnię i wyraźnie wyczuwalne krawędzie.
• PROCESOR Mimo że wszystkie współczesne notebooki są wydajne, warto się zdecydować na model o wydajności nieco na wyrost, bo będzie on służył znacznie dłużej. Odpowiednie parametry zapewniają procesory AMD Turion X2 (lub X2 Ultra) i Intel Core 2 Duo (naklejka Centrino lub Centrino 2 na notebooku).
• RAM i DYSK W notebookach z Turionem X2 Ultra oraz Centrino 2 powinna być wykorzystywana pamięć DDR2 800, w starszych DDR2 667. Notebook z Windows XP powinien mieć 1 GB pamięci, a z Vistą – 2 GB. Wpływ na wydajność ma także dysk twardy – lepiej, żeby to był model o prędkości 7200 obr./min niż 5400 obr./min (jednak te drugie są znacznie popularniejsze).
• WYPOSAŻENIE Wymagane wyposażenie to interfejsy bezprzewodowe Wi-Fi (najlepiej 802.11n) i Bluetooth, wyjście obrazu DVI lub HDMI, kamera internetowa, czytnik kart pamięci, wyjście telewizyjne, wejście/wyjście audio. Standardowym elementem jest napęd optyczny (np. nagrywarka DVD), ale niektóre lekkie modele notebooków czy netbooków mogą go nie mieć.
• EKSPLOATACJA Notebook powinien jak najdłużej pracować na zasilaniu bateryjnym, choć nie wszystkim na tym zależy. Równie ważne jest to, by obudowa nie nagrzewała się zbyt mocno pod nadgarstkami ani od spodu. Jednocześnie układ chłodzący nie powinien zbyt głośno pracować, a przy braku obciążenia procesora powinien w ogóle się wyłączać.

Komputery przenośne, inaczej notebooki czy laptopy, przez długie lata pozostawały produktami niedostępnymi dla przeciętnego użytkownika. Specjalne energooszczędne wersje procesorów były bardzo drogie, dyski 2,5-calowe miały niewielką pojemność, technologia produkcji matryc ciekłokrystalicznych ledwie raczkowała. Z powodu bardzo wysokich kosztów miniaturyzacji cena komputerów przenośnych wielokrotnie przewyższała cenę przeciętnego peceta. Z kolei duże modele zastępujące peceta (klasy Desktop Replacement) były niezwykle kosztowne, bo ich cenę windowała bardzo droga matryca LCD.

Z wymienionych powodów dla wielu osób od lat najlepszy był note-book średniej wielkości, i tak pozostało do dziś. Oczywiście przekątne ekranu, częstotliwości procesorów czy pojemności dysków cały czas rosną, ale modele ze środkowego segmentu rynku zawsze zapewniają najlepszą relację możliwości do ceny. Obecnie ten środkowy segment to modele za około 2000 złotych. Najtańsze nowe notebooki (a właściwie netbooki – o nich w dalszej części artykułu) kosztują nawet poniżej 1000 złotych. Najdroższe nawet 8000–10 000 złotych, ale niewiele osób się nimi interesuje.

Zakup notebooka – ze względu na wszechstronność tego typu komputerów – jest szczególnie trudny. Podstawowe zastosowanie laptopa to oczywiście proste prace biurowe (napisanie podania, używanie prostego arkusza kalkulacyjnego), komunikacja (korzystanie z WWW, poczty), a także niezbyt wyszukana rozrywka, choćby wciągające gry dostępne na wielu stronach internetowych.

Notebook do takich prostych zastosowań musi mieć czytelny ekran i wygodną klawiaturę, bo właśnie te dwa elementy są „interfejsem użytkownika”. Urządzenie wskazujące (touchpad czy trackpoint) jest mniej istotne, ponieważ do komputera bez trudu można podłączyć zewnętrzną myszkę. Wcale nie najbardziej istotny jest też procesor czy dysk twardy, podobnie jak pojemność akumulatora, bo notebook zwykle pracuje na zasilaniu sieciowym.

Coraz więcej osób ma większe wymagania, bo notebook zastępuje im peceta. Może się przydać do opracowania zdjęć czy filmów, więc powinien mieć wydajny procesor i pojemną pamięć (zarówno RAM, jak i dyskową). Niektórym osobom służy do prac inżynierskich czy korzystania ze skomplikowanych arkuszy, więc wskazany jest ekran o jak największej rozdzielczości. Jednak coraz częściej zabieramy notebook na wyjazdy, by mieć przez internet kontakt ze znajomymi – wtedy musi być mały i lekki.

Większość osób nie ma szczególnie wygórowanych wymagań, jeśli chodzi o wydajność komputera. Właściwie każdy wystarczy do odbierania poczty, przeglądania internetu, korzystania z pakietu biurowego itp.
Znacznie ważniejszy jest komfort obsługi notebooka. Pod uwagę należy wziąć kilka czynników. Pierwszym jest ekran. Obecnie standardem jest przekątna 15,4”, zwykle taki ekran ma rozdzielczość 1280x800, a osoby, które chciałyby widzieć na ekranie więcej szczegółów, mają do dyspozycji droższe modele z matrycą 1440x900 lub nawet 1680x1050. Trzeba tylko pamiętać, że literki na takim ekranie mogą być naprawdę małe, więc nie jest to dobra opcja dla osób ze słabym wzrokiem.

Ważny element to także klawiatura. Właściwie trudno powiedzieć, co to w praktyce znaczy, bo mamy różne upodobania i nawyki. Najlepiej w sklepie, przed zakupem, napisać kilka zdań na różnych notebookach i samemu ocenić rozkład klawiszy. Jeżeli się nie da, warto w internecie poszukać zdjęć notebooka, który zamierzasz kupić, i sprawdzić, czy układ klawiszy jest standardowy.

W praktyce okazuje się też, że prawdziwym utrapieniem są wszelkie przyciski dotykowe, np. do odtwarzania multimediów. Ładnie wyglądają, ale niekiedy są tak umiejscowione, że łatwo przypadkowo uruchomić jakąś niepotrzebną w danej chwili funkcję. Lepiej więc z nich zrezygnować. Elementem dotykowym jest także touchpad, ale większość notebooków ma przycisk natychmiast go wyłączający.

Notebooki spełniające wymienione warunki można kupić już za 1000– –1200 złotych. Wystarczy odpowiednio przefiltrować wyniki wyszukiwania w porównywarce cen. Ale do wymaganych parametrów warto dodać jeszcze jeden – system operacyjny. Niestety, DOS odpada, bo jest bezużyteczny. Z Linuksem większość osób będzie miała problemy. Windows Vista na tanim notebooku będzie ledwie działał. Jedynym rozsądnym wyborem jest Windows XP (Home lub Professional) i takiego właśnie modelu należy szukać. W sklepach internetowych można znaleźć jeszcze 100–200 różnych modeli z Widows XP, a ich ceny zaczynają się od 1300 złotych.

Lenovo 3000 N200
Przedstawiciel niedrogich notebooków przeznaczonych do zastosowań domowych. Jest wyposażony w ekran o przekątnej 15,4” i typowej rozdzielczości 1280x800, klawiaturę bez żadnych udziwnień, a także bardzo wygodny touchpad. Zamiast najtańszego, popularnego procesora Intel Celeron M ma dwurdzeniowy układ Intel Pentium Dual-Core, co zapewnia lepszą wydajność. Grafika zintegrowana z chipsetem, 1 GB pamięci RAM, czy też dysk 120 GB to właściwie minimum, ale powinno wystarczyć do większości zadań. Ponieważ notebook nie ma zbyt wyśrubowanych parametrów, można go kupić już za 1400 złotych.

Ekran: 15,4”, 1280x800, glare
Procesor: Pentium Dual-Core T2330
Chipset: Intel GM965
Grafika: Intel GMA X3000, zintegrowana z chipsetem
RAM: 1 GB pamięci DDR2 667
Dysk: 120 GB, 5400 obr./min
Klawiatura: standardowy układ
Touchpad: dwuprzyciskowy, obok czytnik linii papilarnych
Porty bezprzewodowe: Wi-Fi 802.11b/g, Bluetooth
Porty przewodowe: Fast Ethernet, modem, 4xUSB, FireWire, D-Sub, inne
Czytnik kart pamięci: Secure Digital, MultiMedia, Memory Stick
System: Windows Vista Home Basic
Wymiary: 359x266x42 mm
Masa: 2,7 kilograma
Cena: około 2234 złotych (aktualizacja 6 lutego 2009)

Wykres prezentuje orientacyjną szybkość kompresji plików w teście WinRAR podaną w kb/s. Dwurdzeniowe procesory Intel Core 2 Duo oferują zdecydowanie największą wydajność. Niewiele ustępują im układy AMD. Najsłabsze są jednordzeniowe układy stosowane w netbookach.Oczywiście nie tylko procesor decyduje o ogólnej wydajności sprzętu. Nie mniej ważna jest pojemna pamięć operacyjna i szybki dysk, a w niektórych zastosowaniach także karta graficzna.

Warto rozważyć zakup droższego sprzętu, bo na pewno posłuży znacznie dłużej, nawet jeżeli od razu nie wykorzystasz wszystkich jego możliwości. Nowoczesny komputer przenośny będzie się różnił od taniego modelu przede wszystkim procesorem, dyskiem twardym, pojemnością pamięci RAM, układem graficznym, zestawem interfejsów przewodowych i bezprzewodowych. Musi mieć wydajny procesor dwurdzeniowy, bo już dziś wiele aplikacji wykorzysta jego wydajność. Nie ma przy tym znaczenia, czy będzie to AMD Turion X2 czy mobilna platforma Intel Centrino (w jej skład wchodzi nie tylko procesor, ale także chipset i interfejs sieciowy). Warto się natomiast rozejrzeć za najnowszymi rozwiązaniami mobilnymi, jak AMD Turion X2 Ultra oraz Intel Centrino 2 (logo i nazwę można odnaleźć na naklejce przy klawiaturze).

Bardzo ważna kwestia to pamięć RAM. Jeżeli w nowoczesnym note-booku jest zainstalowany system Windows Vista (a zwykle tak jest), do komfortowej pracy musi mieć 2–3 GB pamięci. Wiele komputerów przenośnych ma tylko 1 GB, co powoduje, że system bardzo często korzysta z pliku wymiany na dysku twardym i działa jak na laptopie za 1500 złotych. Jeśli więc masz zamiar zapłacić dwa razy tyle, zwróć uwagę na pojemność pamięci RAM (można ją też samodzielnie rozbudować).

Na notebooku, który ma dobry układ graficzny, można nawet pograć. Z naszych testów wynika, że najlepszym wyborem są mobilne układy graficzne Nvidia. Niezłe osiągi ma niedrogi GeForce 8600M GT – w większości gier po ustawieniu rozdzielczości 1024x768 (lub zbliżonej) można osiągnąć szybkość wyświetlania grafiki ponad 30 klatek na sekundę, więc wydajność jest dość dobra. Jednym z notebooków z układem 8600 GT jest Packard Bell EasyNote MB87-P-015 czy model MB89-P-019.

Owszem, są laptopy z bardziej wydajną grafiką, choćby GeForce 9800M GT, która jest niemal dwukrotnie lepsza, ale komputery przenośne z takimi układami należą na razie do rzadkości. Zapotrzebowanie na nie jest stosunkowo niewielkie, bo wymagający gracze doskonale wiedzą, że nic nie zastąpi wydajnego komputera stacjonarnego.

Niestety, wszystko, co wpływa na lepszą wydajność, powoduje bardzo duże zużycie energii. Dlatego każdy mobilny procesor dwurdzeniowy ma specjalne technologie pozwalające obniżyć częstotliwość pracy, gdy użytkownik nie wymaga dużej wydajności. Notebooki zapewniają czasem także różne tryby pracy grafiki, które wybiera się ręcznie – za pomocą przycisku na obudowie albo specjalnego profilu zasilania ustawianego programem narzędziowym. Użytkownik może też wyłączyć interfejsy komunikacyjne (głównie Wi-Fi i Bluetooth), dysk twardy, a także bardzo zmniejszyć jasność ekranu. Dzięki temu notebook powinien pracować bez zasilania sieciowego przynajmniej 4 godziny. Rekordzistą w naszych testach był model Lenovo X300, który działał na zasilaniu bateryjnym 413 minut – aż 7 godzin! Ideałem by było, gdyby wytrzymał bez zasilania cały dzień (12–16 godzin). Jest to oczywiście możliwe, ale tylko po dokupieniu dodatkowej baterii (wcale nie tak ciężkiej) o dużej pojemności. Pojawiają się pierwsze konstrukcje, które potrafią w ten sposób pracować nawet całą dobę.

Asus M51TA-AS003 C
Notebook Asusa wykorzystuje najnowszą mobilną platformę AMD Puma. Wydajność zapewnia procesor AMD Turion 64 X2 Ultra, 3 GB pamięci DDR2 800, silny układ graficzny ATI Mobility Radeon HD 3650. Notebook jest wyposażony w 15-calowy ekran, ale jego rozdzielczość, 1440x900, jest większa niż typowa i pozwala wyświetlić więcej szczegółów grafiki. Komputer ma też wszystkie nowoczesne interfejsy, w tym Gigabit Ethernet, Wi-Fi 802.11n, Bluetooth, a do podłączania urządzeń wideo służy port HDMI. Niestety, takie wyposażenie powoduje, że sprzęt jest dość drogi, a przy tym należy również raczej do grupy ciężkich notebooków.

Ekran: 15,4”, 1440x900, glare
Procesor: AMD Turion 64 X2 Ultra ZM-82
Chipset: AMD 770
Grafika: ATI Mobility Radeon HD 3650
RAM: 3 GB pamięci DDR2 800
Dysk: 250 GB, 5400 obr./min
Klawiatura: z dodatkową sekcją numeryczną
Touchpad: dwuprzyciskowy, z czytnikiem linii papilarnych
Porty bezprzewodowe: Bluetooth, Wi-Fi 802.11b/g/n
Porty przewodowe: Gigabit Ethernet, modem, 4xUSB, FireWire, HDMI, inne
Czytnik kart pamięci: Secure Digital, MultiMedia, Memory Stick, xD Picture
System: Vista Home Premium
Wymiary: 365x269x41 mm
Masa: 3,0 kilograma
Cena: około 3104 złotych (aktualizacja 6 lutego 2009)

Ponieważ „zwykłe” komputery przenośne zyskały już dużą popularność, w sprzedaży pojawia się mnóstwo konstrukcji dla użytkowników mających specyficzne oczekiwania.

W ciągu ostatnich miesięcy pojawiła się zupełnie nowa klasa komputerów zwanych netbookami. Ich cechy szczególne to niewielka wydajność i małe wymiary. Jak sugeruje nazwa, należy je traktować jako „notebooki do sieci”, czyli głównie do korzystania z poczty, przeglądarki internetowej i komunikatora.

W rzeczywistości możliwości niektórych netbooków (szczególnie z procesorami Intel Atom) są znacznie większe – mogą one służyć do wielu innych prostych prac, jakie zwykle się wykonuje na zwykłym komputerze. Znaczne ograniczenia dotyczą netbooków z 7-calowymi ekranami i systemem Linux, który jest traktowany bardziej jak firmware niż system operacyjny. Na pewno instalacja w nim jakichkolwiek programów byłaby bardzo trudna, jeżeli w ogóle możliwa.

Komputery tej klasy często są mylone z klasycznymi notebookami, ale mają dotykowe ekrany, po których można pisać specjalnym rysikiem. Komputer składa się ekranem na wierzch i wtedy korzysta się z niego jak z notatnika, robiąc odręczne zapiski. Obraz może być wyświetlany w pionie albo w poziomie. Odręczne notatki są przechowywane w formie oryginalnej lub rozpoznawane za pomocą oprogramowania OCR, grupowane, sortowane, indeksowane itp., co znacznie ułatwia ich odnalezienie i korzystanie z nich.

Obecnie tablety można kupić za około 3000 złotych, zwykle jest to konfiguracja z ekranem 12”, procesorem dwurdzeniowym, systemem Windows.
Niestety, komputerów tego typu nie możemy polecić każdemu choćby właśnie ze względu na niewielkie ekrany. Ponadto dotykowa powierzchnia powoduje, że przy jasnym świetle obraz jest mniej czytelny. Niektóre tablety w ogóle nie mają klawiatury.

Ceny matryc LCD systematycznie spadają, więc też ceny większych notebooków klasy Desktop Replacement stały się bardziej przystępne. Dobrym przykładem jest HP Compaq 6820s, którego ceny zaczynają się od około 2000 złotych. Za tę kwotę można mieć laptop z 17-calowym ekranem, procesorem Core 2 Duo z serii T5000, grafiką ATI Mobility Radeon X1350, dyskiem 160 GB, 1 GB pamięci RAM i systemem Windows Vista. Oczywiście są też konfiguracje dla bardziej wymagających – z szybszym procesorem oraz bardziej pojemną pamięcią RAM i większym dyskiem. Ogólnie w internetowych porównywarkach cen można znaleźć około 200–300 konfiguracji z dużymi ekranami, bywa, że do 20 cali! Niektóre mają nawet rozdzielczość 1920x1200.

MSI Wind U100
MSI Wind jest jednym z pierwszych i chyba najlepszym przedstawicielem netbooków. Waży około kilograma i ma niewielki ekran, ale dzięki jego wyposażeniu można na nim komfortowo pracować. Ma jednordzeniowy procesor Intel Atom i 1 GB pamięci RAM, jest więc energooszczędny, a zarazem działa całkiem sprawnie. Optymalne są konfiguracje z Windows XP – co prawda, można kupić netbooki z Linuksem lub Windows Vista, ale mija się to z celem. W tym modelu zainstalowano tradycyjny dysk 80 GB, ale niektóre netbooki mają zamiast tego pamięć flash o pojemności 4–16 GB, co pozwala zaoszczędzić sporo energii.

Ekran: 10,1”, 1024x600, matowy
Procesor: Intel Atom N270
Chipset: Intel 945GME
Grafika: Intel GMA 950, zintegrowana z chipsetem
RAM: 1 GB pamięci DDR2 533
Dysk: 80 GB, 5400 obr./min
Klawiatura: nieco zmniejszona
Touchpad: mały, 2-przyciskowy
Porty bezprzewodowe: Bluetooth, Wi-Fi 802.11a/b/g
Porty przewodowe: Fast Ethernet, 3xUSB, D-Sub, inne
Czytnik kart pamięci: Secure Digital, MultiMedia, Memory Stick, xD Picture
System: Windows XP Home
Wymiary: 260x178x36 mm
Masa: 1,1 kilograma
Cena: około 1378 złotych (aktualizacja 6 lutego 2009)

HP Pavilion tx2550ew
Jeden z najtańszych w tej grupie produktowej, a modele ze starszymi procesorami (również Turionami) i układami graficznymi można kupić już za 2500 zł. Laptop tx2550ew jest wyposażony w mobilną platformę AMD Puma, aż 4 GB pamięci RAM, dysk o pojemności 320 GB, praktycznie wszystkie nowoczesne interfejsy. Jednocześnie zdecydowanie można go zaliczyć do urządzeń mobilnych, ponieważ waży niecałe 2 kilogramy. Odwracany ekranem na wierzch tablet umożliwia odręczne notatki lub rysunki, przeglądanie internetu, czytanie elektronicznych książek. Komputer ma też oczywiście tradycyjną klawiaturę i touchpad.

Ekran: 12,1”, 1280x800, dotykowy
Procesor: AMD Turion X2 Ultra ZM-80
Chipset: AMD 780G
Grafika: ATI Mobility Radeon HD 3200
RAM: 4 GB DDR2 800
Dysk: 320 GB, 5400 obr./min
Klawiatura: standardowy układ
Touchpad: dwuprzyciskowy
Porty bezprzewodowe: Bluetooth, Wi-Fi 802.11b/g/n
Porty przewodowe: Gigabit Ethernet, modem, 3xUSB, FireWire, D-Sub, inne
Czytnik kart pamięci: Secure Digital, MultiMedia, Memory Stick, xD Picture
System: Vista Home Premium
Wymiary: 306x224x39 mm
Masa: 1,9 kilograma
Cena: około 3636 złotych (aktualizacja 6 lutego 2009)

• MAŁO PAMIĘCI RAM System Windows Vista jest instalowany na wielu nowych notebookach, nawet tych kompletnie do tego nieprzygotowanych. Niektóre mają tylko 1 GB pamięci RAM, a nawet 512 MB! O ile w tej pierwszej konfiguracji Vista jakoś działa, o tyle w drugiej użytkownik jest od razu skazany na dokupienie modułów pamięci. Przy dzisiejszych cenach RAM-u nie ma się co zastanawiać, trzeba dokupić 2 GB – taki moduł kosztuje poniżej 100 złotych.
• EKRAN Z POŁYSKIEM Ekrany typu glare sprawiają, że użytkownik lepiej odbiera kolory niż na ekranie matowym, więc większość notebooków ma ekrany tego typu (ładniej prezentują się w sklepie). Ale w jasnym pomieszczeniu użytkownik nie będzie widział wyświetlanego obrazu, lecz swoje odbicie, bo powierzchnia ekranu działa jak lustro.
• NIETYPOWE KLAWIATURY Najgorzej jest, gdy niektóre klawisze znajdują się tam, gdzie zdecydowanie być ich nie powinno, przez co sąsiednie są drastycznie pomniejszone. Zdarza się, że obok spacji znajdziemy klawisze [Insert], [Delete] czy odwrotny ukośnik. Pisanie na takiej klawiaturze jest koszmarem.
• KLAWIATURA NUMERYCZNA Jeżeli notebook ma ekran 17-calowy, ma też miejsce na wydzieloną sekcję klawiszy numerycznych. Gorzej, jeśli producent wpadnie na taki pomysł w przypadku notebooka 15-calowego. Wtedy klawiatura alfanumeryczna ulega drastycznym modyfikacjom, czego przykładem jest zdjęcie poniżej (mały [Enter] i [Shift], bardzo małe klawisze strzałek, a obok nich zupełnie bez sensu wciśnięty odwrotny ukośnik).
• TOUCHPAD Okrągły touchpad może i ciekawie się prezentuje, ale z wygodą pracy nie ma nic wspólnego, bo w żaden sposób nie odpowiada prostokątnemu kształtowi ekranu, po którym się za jego pomocą nawiguje. Wiele notebooków Packard Bell ma tę wadę, ale i inni producenci czasami robią takie konstrukcje. Może się też wydawać dziwne, ale w niektórych modelach touchpad jest przesunięty o kilka centymetrów w bok względem klawisza spacji i ogólnie całej klawiatury, więc podczas pisania jeden nadgarstek leży na jego powierzchni i niepotrzebnie porusza kursorem myszy.
• PANELE DOTYKOWE Czasem są tak ulokowane, że łatwo je przypadkowo dotknąć (nie dotyczy to właściwie tylko przycisków pod ekranem). W ten sposób przypadkowo uruchamia się lub zamyka różne aplikacje, najczęściej zdarza się to w przypadku odtwarzania multimediów.
• ZBYT JASNE KONTROLKI Atrakcyjny wygląd notebooka można osiągnąć w różny sposób. Niektórzy producenci stosują np. bardzo jasne, kolorowe kontrolki (choćby podświetlany panel dotykowy). Włączony notebook świeci jak choinka, ale gdy chcesz obejrzeć na nim film lub po prostu popracować wieczorem, jaskrawe lampki okazują się bardzo dokuczliwe.