Nie wszystko stracone

Skasowane w tradycyjny sposób pliki nie są całkowicie usuwane z dysku. Najprościej mówiąc, system likwiduje jedynie znaczniki, które do nich prowadzą. Pliki tkwią potem nienaruszone na dysku do momentu, aż zostaną nadpisane. Dla większości programów odzyskanie ich z tego stanu to żaden problem. Dlatego po ewentualnej awarii nośnika czy przypadkowym skasowaniu danych należy ograniczyć do minimum używanie feralnego dysku. Trudniej jest, gdy zostały już zapisane nowe pliki. Ale nawet wtedy sytuacja nie jest beznadziejna. Często, nawet by odczytać stare informacje, nie trzeba korzystać z usług specjalistycznych (i przy okazji drogich) laboratoriów. Jeżeli więc straciłeś ważne dane, spróbuj, zanim udasz się po pomoc, użyć do ich odczytania jednej z aplikacji do odzyskiwania danych, na przykład wypróbowanej i polecanej przez nas bezpłatnej Recuvy.

Recuva jest prostym w użyciu programem (aplikację można pobrać z serwisu PC Format Programy). Mimo wszystko jednak, aby nie wystraszyć początkujących użytkowników, autorzy zaprojektowali i dołączyli do niego nieskomplikowany kreator. Nie trzeba być ekspertem, żeby stać się mistrzem w odzyskiwaniu skasowanych plików. Wystarczy odpowiedzieć na kilka prostych pytań. Kreator startuje automatycznie razem z aplikacją. Możliwa jest również obsługa programu bez pomocy kreatora. Poniżej omówimy obie te metody.

W pierwszym oknie kreatora kliknij przycisk Dalej. W drugim określ typ plików, które chcesz odzyskać. Ograniczenie zakresu poszukiwań usprawni i przyspieszy pracę programu. Jeżeli zaznaczysz opcję Wszystkie pliki, Recuva podejmie próbę odzyskania każdego typu danych. To przydatna opcja, gdy poszukiwany plik jest niestandardowy. Warto zwrócić uwagę, że na liście są także dane z programów pocztowych.

Precyzyjne wskazanie lokalizacji, w której znajdowały się pliki, znacząco przyspieszy uzyskanie dobrego rezultatu. Skanowanie całej powierzchni dysku może zająć długie minuty. Jeżeli jednak nie masz pewności, pozostaw zaznaczenie przy opcji Nie jestem pewien. Lepiej stracić trochę więcej czasu i uzyskać dobry wynik, niż pospieszyć i zostać bez ważnych danych.

Standardowo program stosuje szybkie skanowanie. Trwa ono znacznie krócej, ale nie zawsze daje dobre wyniki. Dlatego, jeżeli uruchomiłeś już wcześniej Recuvę i nie znalazłeś swoich skasowanych danych, zaznacz pole Włącz Głębokie Skanowanie. Możesz to również zrobić od razu, ale wydłuży to pracę aplikacji nawet do kilku godzin, zależnie od pojemności nośnika i stopnia jego zapisania. Kliknij przycisk Start.

Po zakończeniu analizy wyświetli się lista usuniętych plików, które program wykrył na nośniku. Każdy został sprawdzony pod kątem możliwości odzyskania z niego danych, a odpowiedni komentarz umieszczony w jego opisie. Są więc pliki w stanie doskonałym, dobrym, bardzo złym czy nie do odzyskania. Szanse na ich przywrócenie określi kolor pola przy nazwie. Z zielonym nie będzie problemu, czerwonego nic nie uratuje, z żółtym trzeba próbować. Jeżeli znalazłeś w spisie poszukiwany plik, zaznacz pole obok niego i odczytaj za pomocą przycisku Odzyskaj. Wskaż miejsce do zapisu i kliknij przycisk OK.

Jedną z ważniejszych zasad odzyskiwania danych jest zapis odczytywanych informacji na innym nośniku niż ten, na którym się pierwotnie znajdują. Zawsze istnieje ryzyko, że nadpiszą inne pliki, albo nawet przetwarzany aktualnie. Dlatego, jeżeli wskażesz do zapisu ten sam nośnik, zostaniesz ostrzeżony stosownym komunikatem. Zamknij jego okno przyciskiem Nie i wybierz inny katalog do zapisu. Po skończeniu operacji kliknij OK.

Kliknij przycisk Przełącz w tryb zaawansowany. Domyślnie w programie jest wybrany główny dysk systemowy. Aby wskazać miejsce do skanowania, rozwiń listę, na której dysk jest wyświetlony, i wskaż ewentualnie inny nośnik. Jeżeli chcesz przeanalizować cały komputer, kliknij Wszystkie lokalne dyski.

Lista z prawej strony przycisku umożliwia określenie typu poszukiwanych plików. Podział na niej jest bardzo ogólny. Są tu uwzględnione formaty graficzne, wideo, dokumenty czy poczta. Kliknij Skanuj, by rozpocząć odzyskiwanie.

Możesz także rozwinąć przypisaną do przycisku listę i wskazać konkretny rodzaj testu – sprawdzanie całych plików czy weryfikację ich zawartości. Po chwili odnalezione elementy zostaną umieszczone w oknie programu. W niektórych przypadkach po zaznaczeniu danego obiektu Recuva wyświetli jego zawartość na karcie podglądu po prawej stronie. Zapis plików przeprowadza się tak samo jak w przypadku użycia kreatora – patrz kroki 4 i 5 w poprzednim warsztacie.

Szybkim sposobem na uruchomienie aplikacji i odzyskanie pliku z konkretnego katalogu jest użycie opcji menu kontekstowego w Eksploratorze plików. Odpowiednie polecenia są dodawane w trakcie instalacji Recuvy. Gdy skasowałeś jakiś plik, kliknij prawym przyciskiem myszy nazwę katalogu, na którym się znajdował, i z menu kontekstowego wybierz polecenie Skanuj usunięte pliki.

Program Recuva służy nie tylko do prostego odzyskiwania skasowanych plików. Odtworzy także strukturę katalogów sprzed ich usunięcia. Ponadto zapewni sposoby trwałego świadomego kasowania plików, uniemożliwiając ich odtworzenie przez osoby postronne.

Recuva przeprowadza proste skanowanie, a sposób zapisu danych jest standardowy. Aby mieć pewność, że użyte zostały wszystkie możliwości programu, warto zmienić kilka jego opcji.

Uruchom Recuvę. Jeżeli nie masz włączonego widoku rozszerzonego, zrób to przyciskiem Przełącz w tryb zaawansowany. Za pomocą przycisku Opcje otwórz okno konfiguracyjne i przejdź od razu na kartę Akcje.

Jeżeli chcesz, by po odczytaniu danych odtworzona została także struktura katalogów, w których były pierwotnie umieszczone, zaznacz pole Odzyskaj strukturę katalogu. Warto także zaznaczyć pole Pokaż pliki znalezione w ukrytych katalogach systemowych. Da to gwarancję, że program sprawdzi także niewidoczne foldery systemowe.

Przede wszystkim jednak, jeżeli zależy ci na skuteczności pracy, zaznacz pole Głębokie Skanowanie. Zwróć również uwagę, że Recuva jest skonfigurowana tak, aby poszukiwać plików nadpisanych i skasowanych. Jeżeli nośnik został sformatowany bądź uszkodzony, program może uznać, że nie ma nic do odzyskania, bo nic nie zostało usunięte. Zapobiegniesz temu, zaznaczając opcję Skanuj w poszukiwaniu nieusuniętych plików. Pamiętaj jednak, że nie jest ona dobra przy zwykłym skanowaniu działających poprawnie nośników.

Jeżeli byłeś w stanie odzyskać skasowany plik, może to również zrobić inna osoba. Tu warto docenić inną funkcję Recuvy – program pomoże zastosować takie triki, że usuniętych przez ciebie plików nikt nie będzie w stanie przywrócić.

Po zakończeniu skanowania odszukaj plik, który nie powinien być dla nikogo dostępny. Jeżeli znalazł się na liście Recuvy, kliknij go prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybierz polecenie Bezpiecznie Nadpisz Podświetlone. Potwierdź komunikat przyciskiem Tak.

Metoda pojedynczego zapisu stosowana standardowo przez Recuvę nie zawsze jest skuteczna. Niektóre programy czy metody laboratoryjne poradzą sobie z takim kasowaniem. Dlatego warto czasami użyć kilkakrotnego zapisu miejsca, w którym znajdował się plik, korzystając dodatkowo ze specjalnych algorytmów. Można je wskazać w opcjach programu. Kliknij przycisk Opcje i kartę Ogólne. Rozwiń listę Bezpieczne nadpisywanie.

W zwykłych warunkach dość dobrze sprawdza się algorytm DOD. Stanowi on poważne utrudnienie podczas próby odczytu i jest przy tym szybki. Optymalną pod względem bezpieczeństwa jest jednak siedmioprzebiegowa metoda NSA. Ocenia się, że skasowane w ten sposób pliki są już niemożliwe do odczytania.

Dla szczególnie wyczulonych przewidziano algorytm Guttmanna, ale trzydziestopięciokrotne zapisywanie tego samego miejsca na dysku może zająć czasami zbyt dużo czasu.