Nieszablonowe zabezpieczenia

Oprócz programów opisywanych w głównej części artykułu znajdziesz na naszym krążku jeszcze jedno narzędzie. Chroni ono twoją prywatność dzięki usuwaniu z dokumentów, utworzonych za pomocą edytora Word, wszelkich ukrytych danych powiązanych z użytkownikiem, który utworzył bądź edytował dany dokument. Obsługa programu Doc Scrubber, bo o nim mowa, jest bardzo prosta. Po zainstalowaniu i uruchomieniu wystarczy kliknąć przycisk Analyze i wskazać dokument Worda. Doc Scrubber jest programem, z którego można korzystać (oczywiście za darmo) zarówno na komputerze domowym, jak i w firmie.

Chcąc jednak uniknąć sprytnych, socjotechnicznych pułapek, warto stosować jeszcze kilka dodatkowych, naprawdę bardzo prostych w obsłudze zabezpieczeń, zwłaszcza gdy lubisz testować wiele aplikacji i dość często instalujesz różnego typu programy.

Czy licencje na oprogramowanie mogą zawierać pułapki? Owszem. Mamy tu na myśli nie złośliwe oprogramowanie, gdyż w tym przypadku trudno w ogóle mówić o jakichkolwiek licencjach czy regulacjach prawnych. Kwestia dotyczy raczej aplikacji w pełni legalnych, niebędących szkodnikami, ale np. zawierających tak sformułowane pułapki w treści licencji, które zezwalają twórcy danego programu na w pełni legalne wydobywanie danych użytkownika. Użytkownicy zwykle nie czytają licencji i zatwierdzają bez namysłu wszystkie zawarte w nich warunki. Na szczęście istnieje proste w obsłudze narzędzie o nazwie EULAlyzer Personal, które automatycznie analizuje treść licencji instalowanego oprogramowania i ostrzega, jeżeli znajdzie jakieś postanowienia naruszające naszą prywatność, zawierające zezwolenia na reklamy, wyskakujące okienka, moduły szpiegowskie itp. Program jest darmowy do użytku domowego.

Instalacja programu EULAlyzer Personal przebiega standardowo. Po uruchomieniu kreatora instalacji (najlepiej za pośrednictwem menu naszego krążka) potwierdzaj kolejne etapy instalacji. Oczywiście musisz zatwierdzić także licencję, ale bez obaw, EULAlyzer nie zawiera żadnych pułapek. Program uruchomi się automatycznie po zakończeniu instalacji.

W oknie głównym po lewej stronie zobaczysz menu główne programu. Domyślny widok jest aktywowany odnośnikiem Home.

Baza słów i zwrotów, które program ma uwzględniać podczas analizy tekstów licencji, jest wciąż rozbudowywana. Dlatego przed analizą pierwszej licencji warto sprawdzić, czy nie ma nowszej wersji programu EULAlyzer – kliknij widoczny w górnej części okna głównego odnośnik Check for updates now....

Jeżeli korzystasz z najnowszej wersji programu, zobaczysz po krótkiej chwili komunikat: No updates available. You have the latest version. Oczywiście, jeżeli nowsza wersja jest dostępna, pobierz ją i zainstaluj.

Czas na wypróbowanie programu. Uruchom instalację dowolnej aplikacji. Jeżeli (jak większość programów) korzysta z jednego ze standardowych instalatorów, zobaczysz w oknie instalatora po jednym bądź dwóch etapach tekst licencji. Teraz przełącz się na okno EULAlyzera i wybierz z lewej strony odnośnik Analyze lub kliknij w centralnej części okna polecenie Scan new license agreement.

W sekcji Capture a License Agreement widoczne jest niewielkie pole z krzyżykiem +. Kliknij i przeciągnij ten krzyżyk na okno instalatora aplikacji, w którym jest wyświetlany tekst licencji.

Gdy kursor znajdzie się nad tekstem licencji, puść lewy przycisk myszki – tekst licencji zostanie przekopiowany automatycznie do okna głównego programu EULAlyzer. Kliknij w nim przycisk Analyze.

W naszym przykładzie jedynym wykrytym elementem, na który – wg programu – należy zwrócić uwagę, jest adres strony internetowej zawarty w tekście analizowanej licencji. W tym przypadku nie jest to nic groźnego. Nie zmienia to faktu, że łatwość analizy oraz czytelność raportu – wszystkie wykryte elementy podejrzane w analizowanych licencjach są wyświetlane w sekcji Analysis Results – powoduje, że z łatwością będziemy w stanie stwierdzić, czy dana aplikacja nie próbuje przemycić jakichś szpiegowskich sztuczek. Warto korzystać ze wskaźnika widocznego w kolumnie Interest Level. Wysoki poziom tego wskaźnika (9–10 punktów) dyskwalifikuje dany program.

Wiele programów rozpowszechnianych w internecie za darmo lub na zasadach shareware zawiera w pakiecie instalacyjnym różnego typu dodatki, moduły reklamowe, dodatkowe aplikacje, paski narzędziowe itp. Z pozoru te „uzupełnienia” programów są niegroźne, ale prawie zawsze są niepotrzebne. Nie dość, że zaśmiecają system, zajmują niepotrzebnie pamięć, to jeszcze na dodatek zmieniają domyślne (lub skonfigurowane przez nas) ustawienia przeglądarek internetowych, klientów poczty e-mail i innych programów internetowych.

Jeżeli testujesz dużo programów, ryzykujesz tak poważną zmianę ustawień systemu przez którąś z zainstalowanych aplikacji, że komfortowa praca z komputerem stanie się niemożliwa. Nie chodzi w tym przypadku o złośliwe oprogramowanie. W internecie można znaleźć także mnóstwo programów, które z pozoru wydają się przydatnymi narzędziami, a w praktyce okazują się fatalnie napisanymi bublami. Niestety, użytkownik często się o tym przekonuje, gdy jest już za późno. Dzięki programowi Sandboxie unikniesz infekcji wprowadzanych do systemu przez wadliwie działające programy, a także ochronisz swoją prywatność. Sandboxie to narzędzie, które umożliwia uruchamianie programów w wydzielonej i odizolowanej od pozostałych składników systemu przestrzeni zwanej piaskownicą (ang. sandbox). Oprócz nieznanych aplikacji możesz uruchamiać w piaskownicy także przeglądarkę internetową, co jest przydatne, gdy zamierzasz odwiedzić ryzykowne rejony internetu. Program sprawdzaliśmy w systemach Windows XP i Windows 7, ale według zapewnień producenta działa także pod kontrolą Windows Vista.

Uruchom instalator programu Sandboxie (najlepiej za pośrednictwem menu naszego krążka). Najpierw w oknie Sandboxie 3.44 wybierz z rozwijanej listy pozycję Polish, a potem postępuj według wskazówek instalatora, potwierdzając kolejno jego etapy. Nie musisz zmieniać żadnych parametrów instalacji.

Po przekopiowaniu plików programu na dysk rozpoczyna się etap instalacji sterownika Sandboxie. Jeżeli po tym etapie komputer się zawiesi bądź awaryjnie zrestartuje, po ponownym uruchomieniu należy jeszcze raz wystartować program instalacyjny Sandboxie i usunąć program z systemu. Autorzy aplikacji zapewniają jednak, że sterownik Sandboxie powinien się poprawnie zainstalować na większości komputerów. Jeżeli nic nietypowego się nie wydarzy, oznacza to, że sterownik zainstalował się poprawnie.

Bezpośrednio po zakończeniu instalacji uruchomi się okno tzw. domyślnej piaskownicy. Oprócz tego może się pojawić okno: Zgodność oprogramowania z informacją o wykrytych w systemie aplikacjach, do których trzeba zastosować automatyczne ustawienia konfiguracyjne zapewniające zgodność ich działania z piaskownicami tworzonymi przez Sandboxie. Kliknij OK.

Na ekranie pojawi się okno: Witamy w Sandboxie. Możesz z tego okna uruchomić prosty samouczek, klikając przycisk Rozpoczęcie pracy z Sandboxie. Jeżeli nie chcesz czytać samouczka, ale od razu przejść do uruchamiania programów w domyślnej piaskownicy, kliknij Zamknij.

Na ekranie powinno pozostać okno: Sterowanie Sandboxie. Widzisz w nim jedną pozycję o nazwie Piaskownica DefaultBox. To domyślnie uaktywniana piaskownica. Piaskownic w Sandboxie może być wiele. Dzięki temu możesz uruchamiać programy, nie tylko izolując je od systemu, ale także izolując jeden program od drugiego. Na początek jednak w zupełności wystarczy domyślna piaskownica DefaultBox.

Zacznij od uruchomienia przeglądarki w izolowanej przestrzeni piaskownicy. Możesz to zrobić na trzy sposoby. Pierwszy polega na dwukrotnym kliknięciu dodawanej do pulpitu ikony Przeglądarka Internetowa piaskownicy. Drugi sposób polega na kliknięciu prawym klawiszem myszki ikony Sandboxie widocznej w obszarze powiadomień na pasku zadań i wyborze z menu kontekstowego kolejno: Defaultbox (to nazwa domyślnej piaskownicy) i Uruchom przeglądarkę internetową. Trzecia metoda to rozwinięcie w oknie Sterowanie Sandboxie menu Piaskownica i wybranie kolejno: Defaulbox, Uruchom w piaskownicy i Uruchom przeglądarkę internetową.

Bez względu na wybraną metodę uruchomienia powinieneś po krótkiej chwili zobaczyć okno domyślnej przeglądarki internetowej w twoim systemie. Jedynym widocznym znakiem, że przeglądarka pracuje w odizolowanej od systemu piaskownicy, są widoczne na pasku tytułowym znaki # ograniczające tytuł danej strony. Z programu korzystasz dokładnie tak samo jak poza piaskownicą, ale po zamknięciu przeglądarki w systemie nie pozostanie najmniejszy ślad, że przeglądarka była w ogóle uruchamiana. Nie pozostaną także pliki cookie czy inne dane tymczasowe.

Jak uruchomić dowolny inny program zainstalowany w systemie? Kliknij prawym klawiszem myszy ikonę programu

w obszarze powiadomień i wybierz kolejno: DefaultBox oraz Uruchom z Menu Start.

Na pulpicie pojawi się rozwijane menu – odpowiednik menu Start. Z tego menu, po wybraniu pozycji Programs, możesz uruchomić program, dla którego ikona skrótu znajduje się w menu Start. Jeżeli chcesz uruchomić program, którego ikona znajduje się na pulpicie, wybierz odpowiednią pozycję z rozwijanego menu Pulpit.

Jeżeli chcesz uruchomić program, który nie jest zainstalowany w systemie, ponownie wywołaj menu kontekstowe ikony Sandboxie z obszaru powiadomień i wybierz z niego kolejno: Defaultbox i Uruchom dowolny program.

Pojawi się okno: Uruchom w Sandboxed - DefaultBox. Kliknij w nim przycisk Przeglądaj i wskaż plik startowy programu, który chcesz uruchomić. Jeżeli do korzystania z aplikacji są potrzebne uprawnienia administratorskie, zaznacz pole wyboru Uruchom jako administrator UAC. Uwaga! Może się zdarzyć, że jakiś program nie będzie chciał poprawnie działać wewnątrz piaskownicy utworzonej przez program Sandboxie. Jeżeli nie jest to znana ci aplikacja i istnieje ryzyko, że może „namieszać” w systemie, odradzamy jej instalację na komputerze.