Start bez zakłóceń

W indows potrafi zrobić użytkownikowi niemiłą niespodziankę, witając go czarnym ekranem z komunikatem o awarii. To bardzo stresująca sytuacja, ale absolutnie nie ma powodów do wpadania w panikę. Większość tego typu awarii jest związana z przypadkowym uszkodzeniem sektora rozruchowego i da się łatwo naprawić.

W naszym poradniku przedstawiamy sposoby radzenia sobie z takimi sytuacjami w dwóch najpopularniejszych systemach Windows – XP i Siódemce.

Dodatkowo, w dalszej cześci poradnika znajdziesz informacje, co zrobić, gdy Windows uruchamia się zdecydowanie za długo. Prosta optymalizacja może znacząco skrócić ten czas.

Jeżeli po włączeniu komputera widzisz zamiast logo systemu czarny ekran, przyczyną może być uszkodzenie sektora MBR (Master Boot Record; główny rekord rozruchowy) zawierającego informacje niezbędne do uruchomienia zainstalowanego na dysku systemu operacyjnego. Uszkodzenie takie może być spowodowane wieloma czynnikami.

MBR może zostać zamazany w wyniku nieostrożnych działań użytkownika z aplikacjami dokonującymi zmian na dysku. Inną przyczyną może być złośliwy kod, który zniszczy zawartość sektora MBR. Oprócz głównego rekordu rozruchowego uszkodzony może być również sektor rozruchowy, a w Windows 7 jeszcze dodatkowo Magazyn danych konfiguracji rozruchu (BCD – Boot Configuration Data).

Niezależnie od przyczyny powstałego błędu dzięki naszym wskazówkom będziesz mógł naprawić informacje startowe w systemach Windows XP oraz Windows 7.

Do reperacji sektora MBR na komputerze z zainstalowanym systemem Windows XP będziesz potrzebował płyty instalacyjnej. Włóż ją do napędu optycznego i ponownie uruchom komputer.

Po restarcie powinieneś zobaczyć na ekranie napis: Press any key to boot from CD or DVD. (Uwaga! Jeżeli nie widzisz takiego napisu, to najprawdopodobniej musisz zmodyfikować kolejność urządzeń startowych w BIOS-ie komputera. Podpowiedź uzyskasz w ramce „Kolejność urządzeń startowych”.). Wciśnij zatem dowolny klawisz.

Po chwili na monitorze zobaczysz powitalny ekran. Masz do dyspozycji trzy możliwości: uruchomienie instalacji, uruchomienie Konsoli odzyskiwania oraz wyłączenie instalatora. Właściwy wybór to Konsola odzyskiwania. Wciśnij klawisz [R].

Konsola odzyskiwania wyświetli listę wykrytych instalacji systemu na danym komputerze. Jeżeli korzystałeś tylko z jednego systemu, to właśnie on powinien być jedyną pozycją widoczną na liście C:\WINDOWS. Wciśnij klawisz z cyfrą widoczną przy właściwej pozycji (najprawdopodobniej jest to klawisz [1] i zatwierdź wpis klawiszem [Enter].

Konsola zażąda od ciebie wprowadzenia hasła administratora. Jeżeli hasło było puste (brak hasła), wciśnij po prostu [Enter]. W przeciwnym przypadku wprowadź odpowiednie hasło i wciśnij [Enter].

W kolejnej linii zobaczysz znak zachęty wraz ze ścieżką dostępu do katalogu systemowego – najczęściej. Teraz musisz wybrać właściwy dysk i partycję zawierającą sektor MBR. Wpisz polecenie map i wciśnij [Enter].

Na ekranie zobaczysz listę wykrytych urządzeń pamięci masowej (dysków twardych, partycji, dyskietek, napędów optycznych itp.): Nas interesuje partycja oznaczona literką C:, bo to na niej znajduje się MBR. Obok literki powinieneś zobaczyć informacje, jaki system plików znajduje się na danej partycji (tu: NTFS), jaka jest pojemność partycji (w naszym przykładzie 25588MB) oraz – najważniejsze – jaki jest identyfikator dysku lub partycji (w naszym przykładzie: \Device\Harddisk0\Partition1). Identyfikator jest potrzebny, bo będzie stanowił parametr dla polecenia naprawiającego sektor MBR.

Wprowadź teraz następujące polecenie: C:\WINDOWS\fixmbr \Device\Harddisk0, upewniając się, że jako parametr polecenia fixmbr podajesz właściwy, odczytany w poprzednim punkcie, identyfikator dysku (ściślej: jego fragment bez sekcji Partition), na którym znajduje się partycja oznaczona literą C:. Wciśnij [Enter].

Pojawi się komunikat ostrzegawczy informujący o nieprawidłowym głównym rekordzie rozruchowym, co nie powinno dziwić, bo przecież system się nie uruchamia. Na pytanie: Czy na pewno chcesz zapisać nowy rekord MBR? odpowiedz, wciskając klawisz [T] i [Enter].

Wyświetli się komunikat o pomyślnym zakończeniu operacji. Nie pozostaje nic innego, jak wyjść z Konsoli odzyskiwania i dokonać restartu komputera celem sprawdzenia, czy zmiany przyniosły oczekiwany efekt. Wyjmij niepotrzebną już płytę instalacyjną z napędu optycznego i wpisz polecenie exit, co spowoduje zamknięcie konsoli i automatyczny restart komputera.

Jeżeli podczas próby uruchomienia systemu widzisz komunikat Błąd ładowania systemu operacyjnego, bardzo możliwe, że przyczyną jest uszkodzony nie tyle MBR, ile sektor rozruchowy partycji systemowej. Wtedy również skorzystaj z Konsoli odzyskiwania. Po jej uruchomieniu z płyty instalacyjnej i zalogowaniu się do właściwej instalacji systemu (postępujesz identycznie jak w krokach od 1 do 5 poprzedniego warsztatu) wpisz polecenie fixboot i wciśnij klawisz [Enter].

Wyświetli się informacja o partycji docelowej (tej, na której zostaną wprowadzone zmiany) oraz pytanie, czy na pewno chcesz zapisać nowy sektor rozruchowy. Odpowiedz, wciskając klawisz [T] i [Enter].

Na ekranie pojawią się komunikaty potwierdzające poprawne wykonanie polecenia. Możesz już zakończyć pracę Konsoli odzyskiwania i ponownie uruchomić komputer.

Naprawa sektora MBR w Siódemce wymaga instalacyjnego DVD z systemem. Włóż krążek do napędu, upewnij się, że w BIOS-ie jest ustawiona właściwa kolejność urządzeń startowych (patrz ramka „Kolejność urządzeń startowych”) i ponownie uruchom komputer.

Na ekranie komputera wyświetli się teraz napis: Press any key to boot from CD or DVD. Wciśnij dowolny klawisz i poczekaj na wyświetlenie graficznego interfejsu instalatora Windows 7.

W oknie Instalowanie systemu Windows pozostaw standardowe ustawienia dotyczące języka i klawiatury. Kliknij Dalej.

Na kolejnym etapie nie klikaj przycisku Zainstaluj teraz, lecz kliknij odnośnik Napraw komputer.

Poczekaj, aż instalator odnajdzie na dysku aktualnie zainstalowany system. Następnie upewnij się, że w oknie Opcje odzyskiwania systemu jest zaznaczona opcja Użyj narzędzi odzyskiwania.... Kliknij Dalej.

Po dłuższej chwili na ekranie może się pojawić okno dialogowe z pytaniem, czy procedura naprawcza ma wykorzystać funkcję Przywracania systemu. Kliknij Anuluj.

Narzędzie do naprawy systemu powinno automatycznie usunąć usterkę związaną z niewłaściwym uruchamianiem się systemu. Jeżeli jednak zobaczysz komunikat informujący, że automatyczna naprawa się nie powiodła, kliknij najpierw przycisk Nie wysyłaj, a następnie kliknij odsyłacz: Wyświetl zaawansowane opcje odzyskiwania systemu i pomocy technicznej.

Po wykonaniu poprzednich czynności wyświetli się okno Opcje odzyskiwania systemu. Wybierz w nim ostatnią opcję Wiersz polecenia.

W oknie Wiersza polecenia wpisz polecenie bootrec /fixmbr n, co spowoduje, że zostanie zapisany główny rekord rozruchowy zgodny z systemem operacyjnym Windows 7.

Sektor rozruchowy partycji systemowej naprawia się tym samym poleceniem, ale wybierając inny przełącznik. Trzeba wpisać bootrec /fixboot.

Zamknij okno wiersza polecenia i w oknie Opcje odzyskiwania systemu kliknij przycisk Uruchom ponownie.

...backup. Wszelkich problemów związanych z awarią dysku, niemożnością uruchomienia systemu czy utratą dokumentów łatwo unikniesz, wykonując po prostu regularnie kopie zapasowe ważnych plików. Zwracamy uwagę, że zarówno w Windows XP, jak i w Windows 7 jest dostępny program do wykonywania backupu. Bezwzględnie zalecamy korzystanie z niego. Użytkownicy Windows 7 mają dodatkowo ułatwioną procedurę przywracania systemu po jakiejkolwiek awarii, bo opisywane w artykule i zawarte na płytce instalacyjnej systemu Windows 7 środowisko naprawcze zawiera również funkcję automatycznego przywracania prawidłowego stanu systemu na podstawie istniejącej kopii zapasowej. Backup to żadna strata czasu – można tylko zyskać. WARTO!

Windows 7 przechowuje informacje uruchomieniowe nie tylko w MBR i sektorze rozruchowym partycji systemowej, ale również w tzw. magazynie danych konfiguracji rozruchu (BCD – Boot Configuration Data). Na przykład w sytuacji, gdy na jednym komputerze zainstalowane są dwa systemy: Windows XP oraz Windows 7, informacje widoczne w menu uruchomieniowym pozwalającym na wybór systemu pochodzą właśnie z BCD.

Najczęściej uszkodzenia magazynu BCD następują w sytuacji, gdy chcemy mieć na jednym komputerze zainstalowane dwa systemy: Windows XP i Windows 7. Jeżeli najpierw zainstalujesz Windows 7, a dopiero potem XP, zainstalowany Windows 7 przestanie być „widoczny” z powodu zamazania informacji startowych przez boot loader systemu XP (który był później instalowany). Dzięki poniższym poradom łatwo naprawisz magazyn BCD i przywrócisz prawidłową konfigurację uruchomieniową.

Zacznij od uruchomienia wiersza polecenia za pomocą opcji odzyskiwania systemu udostępnianych z płyty instalacyjnej systemu. Skorzystaj ze szczegółowych porad z poprzedniego warsztatu.

Gdy już wywołasz okno wiersza polecenia, wprowadź następujący ciąg poleceń, potwierdzając każde z nich klawiszem [Enter]:

bcdedit /export C:\Backup
C:
CD boot
attrib bcd -s -h -r
ren c:\boot\bcd bcd.old
bootrec /RebuildBcd

Pierwsze polecenie tworzy kopię zapasową aktualnego magazynu BCD w folderze Backup umieszczonym na dysku C: (jeżeli nie ma takiego folderu, zostanie automatycznie utworzony). Kolejne dwa polecenia powodują przejście do folderu, w którym jest przechowywany oryginalny plik magazynu BCD. Następnie za pomocą polecenia attrib usuwane są z tego pliku atrybuty uniemożliwiające wprowadzenie zmian. Polecenie ren służy do zmiany nazwy obiektu, w tym przypadku zmieniasz nazwę oryginalnego (z założenia uszkodzonego pliku BCD) na bcd.old i wreszcie ostatnim poleceniem tworzysz nowy magazyn BCD.

Po wpisaniu i zatwierdzeniu ostatniego polecenia zobaczysz w wierszu polecenia pytanie, czy dodać wykrytą instalację do listy rozruchu. Odpowiedz twierdząco (wciśnij klawisz [T]). Jeżeli polecenie wykryje kilka systemów i odpowiada to rzeczywistości, to wtedy zatwierdź wszystkie elementy listy rozruchu, wciskając klawisz [W].

Po wprowadzeniu wszystkich poleceń zamknij niepotrzebne już okno wiersza polecenia i w oknie: Opcje odzyskiwania systemu kliknij Uruchom ponownie.

Start systemu możesz przyspieszyć bez inwestycji w sprzęt. Głównym czynnikiem wydłużającym uruchamianie się systemu Windows nie jest szybkość dysku twardego, czy ilość pamięci bądź moc obliczeniowa procesora, lecz liczba automatycznie uruchamianych podczas startu programów, a pośrednio także liczba zainstalowanych aplikacji.

Chcąc przyspieszyć uruchamianie Windows – zarówno XP, jak i Siódemki, zacznij przede wszystkim od ograniczenia liczby zainstalowanych aplikacji. Zakładamy, że potrafisz posługiwać się funkcją dodawania i usuwania programów wbudowaną w Windows XP i Windows 7. Przegląd zainstalowanych aplikacji i usunięcie tych niepotrzebnych może być żmudne, ale warto! Gdy już ograniczysz liczbę programów do niezbędnego minimum, możesz przejść do kolejnego etapu działań – wyłączania wybranych programów z procedury automatycznego startu razem z systemem. Pomoże ci w tym bezpłatny i znakomity program Autoruns (działający zarówno w Windows XP, jak i w Windows 7) oraz wskazówki z naszych warsztatów. Obsługa aplikacji Autoruns może wydać się nieco skomplikowana, ale z naszą pomocą z pewnością sobie poradzisz.

Programu Autoruns nie musisz instalować. Umieszczony na naszym CD pakiet instalacyjny to spakowane archiwum w formacie ZIP. Rozpakuj ten plik do dowolnie wybranego folderu w łatwo dostępnym miejscu (np. na pulpicie). Gdy to zrobisz, otwórz ten folder i uruchom program, klikając dwukrotnie ikonę: autoruns.

Podczas pierwszego uruchomienia programu wyświetli się okno dialogowe z tekstem licencji. Zatwierdź licencję, klikając Agree.

Po chwili zobaczysz okno główne programu 1. Nie zrażaj się liczbą widocznych kart A. Na pierwszy rzut oka interfejs programu może wydawać się bardzo skomplikowany. Tak jednak nie jest. Standardowo aktywna jest karta Everything. Wyświetlana jest na niej lista różnego typu komponentów B (programów, usług, formantów ActiveX, kodeków itp.), które są uruchamiane i ładowane do pamięci razem z systemem Windows. Jeżeli korzystasz już dłuższy czas z komputera, z pewnością zdziwisz się, jak długa jest ta lista.

Nie wprowadzaj żadnych zmian na karcie Everything. Znacznie prościej ograniczyć liczbę elementów tylko do programów uruchamianych wraz z Windows podczas logowania się do systemu. Kliknij kartę Logon.

Po aktywacji karty Logon zobaczysz podobną listę elementów, co na poprzednio oglądanej karcie, jednak tym razem liczba pozycji na liście będzie znacznie mniejsza. Tutaj wyświetlone są tylko programy, które są uruchamiane automatycznie razem z systemem Windows podczas logowania użytkownika do systemu. Po zaznaczeniu dowolnej pozycji na liście zobaczysz w dolnej części okna niewielki obszar, w którym wyświetlone są dodatkowe szczegóły na temat zaznaczonego elementu: nazwa pliku uruchomieniowego, nazwa własna, producent, rozmiar, czas powstania, wersja oraz ścieżka dostępu do pliku. Wszystkie te informacje pozwalają ocenić, z jakim programem masz do czynienia. Aby wyłączyć dany program z puli aplikacji automatycznie uruchamianych wraz z systemem, wystarczy, że odznaczysz pole wyboru widoczne na liście przy nazwie programu.

Jeżeli podczas próby odznaczenia pola wyboru pojawi się komunikat Autoruns Access Denied oznacza to, że dany program do zmiany swoich parametrów wymaga uprawnień administratorskich. Kliknij przycisk Run as Administrator. Program zostanie uruchomiony ponownie z uprawnieniami administratorskimi. Teraz ponownie uaktywnij kartę Logon i odznacz pole wyboru przy nazwie programu, np. Acer ePower.

Ważna informacja! Odznaczenie pola wyboru przy nazwie programu w oknie Autoruns nie oznacza, że program zostanie usunięty z systemu. Nie będzie jedynie uruchamiany automatycznie podczas startu Windows. W razie potrzeby będziesz mógł uruchomić program, korzystając ze skrótu umieszczonego w menu Start, a jeżeli takiego skrótu dla danego programu nie ma, to zawsze możesz go uruchomić, klikając dwukrotnie plik uruchomieniowy – jego lokalizację znajdziesz w polu informacyjnym opisanym w kroku 5.

Jeżeli stwierdzisz, że dany program jest jednak potrzebny bezpośrednio po starcie systemu, wystarczy, że ponownie uruchomisz Autoruns i zaznaczysz poprzednio odznaczone pole wyboru. Po wyłączeniu składników z puli programów uruchamianych na starcie z pewnością zauważysz, że system uruchamia się znacznie szybciej. Proponowana przez nas metoda może się wydać mało wyrafinowana, ale samodzielne wyłączenie niepotrzebnych składników jest znacznie efektywniejszym i bezpieczniejszym rozwiązaniem niż korzystanie z automatycznych narzędzi optymalizacyjnych.

We wszystkich rozwiązaniach, w których musisz uruchomić komputer z innego nośnika niż dysk twardy, pamiętaj o ustawieniu odpowiedniej kolejności urządzeń startowych w BIOS-ie komputera.

Uruchom program konfiguracyjny BIOS-u. Najczęściej jest on wywoływany klawiszem [Del] bezpośrednio po uruchomieniu komputera. Może to być jednak inny klawisz, np. [F2] czy [F10], sprawdzisz to w dokumentacji komputera; nazwa klawisza powinna być widoczna również na ekranie komputera bezpośrednio po włączeniu komputera w trakcie trwania tzw. testów POST (Power On Self Test). Komunikat informujący o klawiszu aktywującym BIOS może mieć np. postać Press F10 to enter BIOS Setup.

Po uruchomieniu programu konfiguracyjnego BIOS-u odnajdź i uaktywnij menu , a następnie za pomocą klawiszy kursora, klawiszy [+] i [-] lub ewentualnie klawiszy [PgUp] oraz [PgDown] zmień kolejność urządzeń startowych tak, by na pierwszym miejscu było urządzenie, z którego potrzebujesz uruchomić system bądź narzędzie diagnostyczne. Na przykład, gdy potrzebujesz uruchomić oprogramowanie najpierw z płyty CD/DVD, upewnij się, że na pierwszym miejscu listy widoczny jest wpis CD-ROM Drive.

Pamiętaj o zachowaniu zmian. Wciśnij klawisz [Esc] oznaczający najczęściej opuszczenie programu konfiguracyjnego BIOS-u i z opcji dostępnych na ekranie wybierz Exit Saving Changes.