Start z płyty ratunkowej

Damn Small Linux (w skrócie nazywany DSL) to dystrybucja o małej objętości (50 MB), a jednocześnie dużej liczbie zaawansowanych funkcji i – dzięki graficznemu interfejsowi użytkownika – prostej obsłudze. Na dołączonym do numeru krążku zamieszczamy plik ISO z tą dystrybucją Linuksa. Informację, jak nagrać płytę startową z Damn Small Linuksem na podstawie tego pliku ISO, znajdziesz w ramce „Jak przenieść dane z pliku ISO na płytę CD”.

Jeżeli twój komputer jest podłączony do stałego łącza, to najprawdopodobniej po uruchomieniu z płyty DSL-a nie będziesz musiał wykonywać żadnych dodatkowych działań, by korzystać z internetu. Możesz się o tym przekonać w bardzo prosty sposób. Po uruchomieniu systemu kliknij ikonę Firefox i w pasku adresu wpisz dobrze znaną i zawsze działającą stronę (np. www.pcformat.pl). Pojawienie się strony WWW będzie świadczyło o aktywnym połączeniu z internetem.

Jeżeli masz już nagraną płytę z Damn Small Linuksem, wystarczy włączyć komputer i włożyć płytę do napędu optycznego. Informacje zawarte w tekście dotyczą wersji 3.4.1, ale w trakcie opracowywania artykułu dostępna już była w internecie wersja 4.0 RC1. Jednak nie jest to wersja finalna, dlatego zdecydowaliśmy się oprzeć nasz materiał na wersji starszej, ale stabilnej. Jeżeli chcesz wypróbować nowszą wersję, znajdziesz ją na dołączonym do numeru krążku. Płytę startową Damn Small Linuksa 4.0 RC1 nagrywasz w taki sam sposób jak wersję 3.4.1 (patrz ramka „Z pliku ISO na płytę”). Oczywiście z tą różnicą, że jako źródło podajesz plik ISO z nowszą wersją.

Jeżeli Twój komputer jest tak skonfigurowany, że najpierw poszukuje informacji startowych systemu operacyjnego na nośniku optycznym (więcej informacji w ramce „Uruchamianie Linuksa z płyty”), to po włączeniu komputera włóż do czytnika nośnik z Linuksem. Po chwili na ekranie pojawi się logo systemu. Pod logo zobaczysz napis boot i kursor. Nie musisz nic wpisywać. Aby kontynuować uruchamianie systemu, wciśnij klawisz [Enter]. (Linux zacznie się samoczynnie uruchamiać po 20 sekundach braku reakcji użytkownika.

Na ekranie będą się pojawiać różne komunikaty uruchomieniowe. Nie musisz nic robić. Po chwili ekran zostanie automatycznie przełączony w tryb graficzny i ukaże się graficzny interfejs Damn Small Linuksa – menedżer okien o nazwie Fluxbox.

Na pierwszym planie jest automatycznie otwierane okno z anglojęzycznym podręcznikiem użytkownika. Uspokajamy: nawet jeżeli nie znasz dobrze mowy Szekspira, bez problemu poradzisz sobie z obsługą tego Linuksa.

Odpowiednikiem znanego z Windows menu Start jest w DSL-u menu kontekstowe, do którego dostęp uzyskujesz, klikając prawym klawiszem myszki w którymkolwiek miejscu pustego obszaru pulpitu Linuksa.

Oto, jak przykładowo uruchomić arkusz kalkulacyjny Siag Spreadsheet. Wywołaj menu kontekstowe, klikając prawym klawiszem myszki pulpit Linuksa. Następnie wybierz kolejno Apps, Office oraz Siag Spreadsheet.

Niemal natychmiast (DSL dzięki małym wymaganiom sprzętowym jest szybki – okna aplikacji otwierają się błyskawicznie) na ekranie zobaczysz okno linuksowego arkusza kalkulacyjnego:

W analogiczny sposób uruchamiasz pozostałe aplikacje dostępne z menu kontekstowego DSL-a. Zwróć także uwagę na domyślny zestaw ikon ulokowany w górnym lewym rogu pulpitu. W DSL-u, aby uruchomić program za pomocą ikony, wystarczy ją raz kliknąć lewym przyciskiem myszki.

Ponieważ DSL jest systemem uruchamianym z płyty CD, dobrze jest mieć dostęp do dysków twardych, co umożliwi odczyt danych zapisanych na dysku z systemem Windows, a także zapis plików utworzonych podczas pracy z DSL-em. Jednak uwaga! Partycja systemowa Windows będzie co prawda widoczna, ale tylko w trybie do odczytu. Jeżeli chcesz zapisać dane na dysku, zamontuj (zgodnie z poniższymi wskazówkami) jeszcze jakiś dysk niebędący dyskiem systemowym.

Zwróć uwagę na umieszczony w dolnym prawym rogu ekranu panel miksera (służy m.in. do ustawiania głośności) oraz Mount Tool (narzędzie do podłączania i odłączania dysków, dyskietek i napędów optycznych do Linuksa). Mount Tool domyślnie wyświetla dwa przyciski: floppy oraz unmounted. Pierwszy – floppy – oznacza, że aktualnie wybranym napędem jest napęd stacji dyskietek (taki zapis pojawi się nawet wtedy, gdy nie masz w komputerze w ogóle zainstalowanej stacji dyskietek). Z kolei zapis unmounted oznacza, że urządzenie wymienione nad unmounted (w tym przypadku floppy) jest odłączone.

Aby podłączyć (linuksowcy mówią: „zamontować”) pierwszy dysk twardy (jest to najprawdopodobniej dysk, na którym masz zainstalowany system Windows) do Linuksa, klikaj floppy tak długo, aż napis na przycisku zmieni się na hda1. Następnie kliknij unmounted lewym przyciskiem myszki. Kolor przycisku zmieni się na zielony i pojawi się napis mounted (czyli zamontowany). W ten sposób podłączyłeś zasoby dysku twardego do systemu plików Linuksa.

Jak dotrzeć do plików z podłączonego właśnie dysku? Kliknij widoczną na pulpicie Linuksa ikonę Emelfm.

W oknie Welcome to emelFM przejdź na prawy panel z plikami i dwukrotnie kliknij mnt.

Zobaczysz spis urządzeń. Kliknij dwukrotnie pole hda1, co odpowiada podłączonemu właśnie dyskowi twardemu. Po chwili zobaczysz znany ci spis plików na partycji Windows.

Plik obraz płyty w formacie ISO to dokładne odzwierciedlenie zawartości krążka. Jak przenieść dane z pliku na płytę CD? Poniżej pokazujemy proces nagrania płyty z pliku ISO w programie Nero Burning ROM. W innych programach do nagrywania CD procedura zapisu przebiega bardzo podobnie.

Uruchom Nero Burning ROM. Na tle głównego okna pojawi się okno Nowa kompilacja. Zamknij je, klikając przycisk Anuluj.

W oknie Nero Burning ROM, z menu Nagrywarka wybierz pozycję Nagraj plik obrazu.

Pojawi się okno Otwieranie. Wskaż w nim plik ISO mający stanowić źródło danych dla nagrywanej płytki. W przypadku dystrybucji Damn Small Linux wskaż plik dsl-3.4.1 i kliknij Otwórz.

Program wyświetli okno Nagraj kompilację, w którym możesz zmienić domyślne parametry zapisu (np. szybkość), ale najczęściej parametry ustawione domyślnie są optymalne. Kliknij Zapis i po kilkudziesięciu sekundach powinieneś mieć nowo nagraną płytę startową z Linuksem.

Aby komputer „zobaczył” system operacyjny na płycie włożonej do napędu i najpierw z niej (a nie z dysku twardego) zaczął odczytywać dane, konieczne jest odpowiednie ustawienie parametrów startowych w BIOS-ie komputera. Na ogół ustawienie, że płyta CD/DVD jest odczytywana jako pierwszy nośnik, jest ustawieniem domyślnym. Jeżeli jednak po włożeniu płyty z Linuksem do napędu optycznego wciąż uruchamia się zainstalowany na dysku Windows, zastosuj się do poniższych wskazówek (przedstawiliśmy je, opierając się na jednej z wersji BIOS-u – Phoenix, ale w innych wersjach BIOS-u postępujesz bardzo podobnie, jedynie nazwy opcji bądź ich położenie mogą się nieznacznie różnić).

Po włączeniu komputera, gdy na ekranie pojawią się informacje o teście POST (test pamięci, procesora itp.) lub logo producenta płyty głównej, wciśnij klawisz [Delete], by uruchomić program konfiguracyjny BIOS-u. W niektórych komputerach program konfiguracyjny BIOS-u uruchamia się innym klawiszem (bądź skrótem klawiszowym). Szczegóły znajdziesz w instrukcji obsługi płyty głównej twojego komputera.

W programie konfiguracyjnym BIOS-u wybierz menu Boot. Zobaczysz listę urządzeń, z których komputer może odczytać informacje uruchomieniowe systemu operacyjnego. Lista ta jest zazwyczaj wyświetlona w kolejności takiej, w jakiej poszukiwane będą informacje uruchomieniowe. Jeżeli na górze listy znajduje się wpis CD-ROM Drive, nie musisz niczego zmieniać. Jeżeli jest inaczej, za pomocą klawiszy kursora zaznaczasz pozycję, którą chcesz przesunąć, a następnie zmieniasz jej położenie na liście za pomocą klawiszy [+] i [-].

Zapisz ewentualne zmiany. Przejdź do menu Exit i wybierz znajdującą się tam opcję Exit Saving Changes. Zobaczysz komunikat nakazujący potwierdzenie. Wybierz YES. Nastąpi restart systemu. Od tej chwili komputer w pierwszej kolejności będzie poszukiwał systemu na płycie CD/DVD włożonej do napędu optycznego.